Гульня "Дзікія жывёлы"

Выкарыстоўваць экалагічныя гульні для абагачэння экалагічных уяўленняў варта з улікам тых уяўленняў, якія могуць быць ў дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту:

• аб разнастайнасці прыродных аб’ектаў, аб раслінах і жывёлах як жывых арганізмах;
• аб узаемасувязі і ўзаемазалежнасці ў прыродзе (паміж нежывой і жывой прыродай, паміж аб’ектамі жывой прыроды);
• аб чалавеку як частцы прыроды;
• аб культуры паводзін у прыродзе.

Дыдактычныя гульні дадзенай серыі мэтазгодна праводзіць з невялікай падгрупай выхаванцаў, выкарыстоўваць іх варыятыўнасць у залежнасці ад узроўню сфарміраваных экалагічных уяўленняў дзяцей дашкольнага ўзросту.

Разуменню выхаванцамі змешчанымі ў дыдактычнай гульні задачаў, стварэнню эмацыянальнага гульнявага настрою садзейнічае ўключэнне ў яе ход казачных персанажаў (  Мудрая Сава), якія будуць тлумачыць правілы гульні, сачыць  за іх выкананнем, заахвочваць выхаванцаў.

Павышэнню цікавасці да дыдактычных гульняў і прыродных аб’ектаў, якія абыгрываюцца, садзейнічаюць таксама спаборніцтвы, як індывідуальнага, так і каманднага характару, а таксама праблемныя сітуацыі.

2. 1 ЧАРОЎНЫ ЛЕС

Мэта: замацаваць і сістэматызаваць уяўленні дзяцей дашкольнага ўзросту аб розных класах жывёл: дзікія звяры, птушкі, насякомыя, земнаводныя.

Матэрыял: два макеты цягніка, у кожным па чатыры вагоны з пяццю акенцамі, карткі з выявамі жывёл.

Гульнявае дзеянне: “рассаджванне” жывёл па вагонах, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: быць уважлівым, дапамагаць удзельнікам сваёй каманды пры цяжкасцях.

Ход гульні

Гуляюць дзве каманды. У кожную ўваходзяць па чатыры выхаванцы-“праваднікі”. Выхавальнік гаворыць:

- Мы з вамі будзем гуляць у гульню “”Чароўны цягнік”. Перад вамі два цягнікі. У кожным з іх па чатыры вагоны з пяццю акенцамі. Каля цягніка ляжаць карткі з выявамі жывёлаў – “пасажыры”. Іх неабходна “рассадзіць” па вагонах чароўнага цягніка: у першы вагон – дзікія жывёлы, у другі- птушкі, у трэцці – насякомыя, у чацвёрты –земнаводныя.

Вынік. Тая каманда “праваднікоў”, якая першая правільна “рассадзіць” жывёлаў па вагонах, стане пераможцам.

Дыдактычную гульню “Чароўны цягнік” можна проводзіць аналагічна для замацавання ўяўленняў старэйшых выхаванцаў аб розных групах раслін. Пры гэтым расліны можна класіфікаваць наступным чынам: расліны лесу, саду і агароду, лугу.

2.2 ЗААЛАГІЧНАЯ СТАЛОЎКА

Мэта: фарміраваць уяўленні выхаванцаў аб спосабах харчавання жывёл і групіроўцы іх па гэтай прыкмеце.

1 варыянт

Матэрыял: два сталы двух колераў(чырвонага і зялёнага), два камплекты карцінак з выявамі жывёл (па 15 – 20 штук)

Гульнявае дзеянне: “рассаджваць” жывёл за сталы, спаборніцтва

Гульнявыя правілы: “расаджваць” жывёл за сталы ў залежнасці ад спасабаў харчавання, быць уважлівымі.

Ход гульні

Гуляюць дзве каманды па 3-5 чалавек. У кожнага планшэт з выявамі двух сталоў ( чырвонага і зялёнага) і камплект картак з выявамі жывёл.

Выхавальнік гаворыць:

- Прыйшоў час жывёлам есці. Як вядома, розныя птушкі, звяры, насякомыя харчуюцца па-рознаму і пагэтаму іх дзеляць на раслінаядныя і драпежныя. Вам неабходна “рассадзіць” жывёл за сталы, гэта значыць разлажыць карткі з выявамі жывёл на планшэце каля сталоў: драпежнікі – за чырвоны, раслінаядныя – за зялёны.

Вынік. Каманда, якая “рассадіць жывёл першай і правільна, стане пераможцам.

2 варыянт

Матэрыял: два сталы двух колераў (чырвонага і зялёнага), два камплекты карцінак з выявамі жывёл, загадкі аб жывёлах, фішкі.

Гульнявае дзеянне: адгадванне загадак, “рассаджванне” жывёл за сталы, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: “пасадзіць” жывёл за сталы можа той выхаванец, якія правільна адгадае загадку і вызначыць, чым харчуецца гэта жывёла.

Ход гульні

Гуляе падгрупа выхаванцаў (5-7 чалавек). Дзеці сядзяць вакол стала, на якім знаходзяцца  карткі з выявамі жывёл.

Выхавальнік гаворыць:

- Гэтыя жывёлы неабходна пасадзіць за сталы: драпежнікі- за чырвоны, раслінаядныя – за зялёны. Для гэтага неабходна адгадаць загадкі аб жывёлах і правільна вызначыць, чым яны харчуюцца. Хто першы і правільна выканае гэтыя заданні, атрымае фішку.

Вынік. Дзіця, у якога ў канцы гульні апынецца больш за ўсіх фішак, стане пераможцам і атрымае званне “Знаток прыроды”

2.3 СЕЗОННЫ РАМОНАК

Мэта: абагаціць уяўленні выхаванцаў аб сезонных зменах у прыродзе.

Матэрыял: табліца-аснова ў выглядзе рамонка з чатырмя сектарамі: “Зіма”, “Вясна”, “Лета”, “Восень”; асобныя малюнкі з выявамі розных з’яў, характэрных для той ці іншай пары года.

Гульнявая дзейнасць: размяшчэнне малюнкаў на рамонку ў адпаведнасці з порамі года.

Гульнявае правіла: уважліва разглядзець малюнкі; расказаць, што намалявана, калі назіраецца гэтая з’ява прыроды.

Ход гульні: У гульні прымаюць удзел чацвёра выхаванцаў. Кожнаму дзіцяці даецца заданне запоўніць які-небудзь сектар рамонка малюнкамі з выявамі розных сезонных з’яў. Пасля размяшчэння малюнкаў у адпаведныя кішэні вызначаецца, чаму дзеці менавіта так іх размясцілі.

Вынік. Хто першы і правільна выканае, стане пераможцам.

2.4 ЛЯСНЫ ШМАТПАВЯРХОВЫ ДОМ

Мэта: павысіць веды выхаванцаў аб лесе як прыродным згуртаванні; сфарміраваць уяўленні аб экалагічных нішах (этажах) змешанага лесу і месцы жывёл у іх.

Матэрыял: мадэль з выявамі чатырох ярусаў змешанага лесу: першы- прыземісты ярус, другі -  травяністы пакроў, трэцці – кустарнікі, чацвёрты- дравесны; сілуэты жывёлаў, фішкі.

Гульнявыя дзеянні:  “рассяленне” жывёлаў па “лясных” этажах, затым расказаць, каго і куды “пасялілі” і чаму.

Ход гульні

1 варыянт. Выхавальнік дае ўдзельнікам заданне “рассяліць”жывёл па чатырох ярусах змешанага лесу.

Вынік. Хто правільна размясціў жывёл і растлумачыў свае дзеянні, атрымлівае прыз.

2 варыянт.  Выхавальнік размяшчае жывёл у неўласцівых для іх жыхарства ярусах. Дзеці павінны знайсці памылкі, выправіць іх і растлумачыць, чаму яны так лічаць. Хто першым знойдзе памылку і яе выправіць, атрымлівае фішку.

Вынік.  У каго ў канцы гульні больш фішак, той стане пераможцам.

2. 5 СУСЕДЗІ, СТРОЙЦЕСЯ

Мэта: абагаціць уяўленні выхаванцаў аб лесе, лузе, вадаёмах як прыродных згуртаваннях, у якіх жывуць расліны(дрэвы, кусты, трава), грыбы, жывёлы (звяры, птушкі, насякомыя, земнаводныя, рыбы); канкрэтызаваць уяўленні аб тыпічных жыхарах розных згуртаванняў, аб экалагічнай нішы кожнага з іх; замацаваць уменне ўстанаўліваць прасцейшыя прычынна-следчыя сувязі, якія раскрываюць неабходнасць сумеснага  пражывання раслін і жывёл.

Матэрыял: маскі-шапачкі з выявамі грыбоў, жывёл лесу,вадаёмаў па колькасці дзяцей, абручы чырвонага, зялёнага і сіняга колеру.

Гульнявыя дзеянні: пастраенне

Гульнявыя правілы:  уважліва сачыць за камандамі выхавальніка, расказваць пра сябе ў адпаведнасці з выконваемай роллю расліны ці жывёлы.

Ход гульні

У гульні прымае  ўдзел уся група  дзяцей. У розных кутках адведзенай для гульні пляцоўкі раскладваюцца абручы трох колераў:чырвонага, сіняга і зялёнага.Кожнаму выхаванцу надзяецца шапачка-маска з выявамі раслін, жывёл, грыбоў. У пачатку гульні выхавальнік гутарыць з дзецьмі аб тым, што ўсе расліны і жывёлы прыстасаваліся да жыцця толькі ў вызначаных умовах і ў цеснай сувязі адзін з адным.У ходзе гутаркі адзначаецца, што адны жывыя арганізмы жывуць у вадзе альбо каля яе, другія – у лесе і на лузе. Лес, луг, вадаём – гэта іх дом. Там яны знаходзяць сабе ежу, выводзяць і гадуюць патомства. Вядучы запрашае прыняць удзел у гульні “Суседзі, стройцеся”.

1 варыянт

Выхавальнік гаворыць:

- У кожнага з вас на галаве маскі з выявамі раслін, жывёл, грыбоў, якія жывуць у лесе, на лузе, у возеры. Гэтымі раслінамі і жывёламі будзеце вы. Яшчэ раз уважліва паглядзіце, хто вы, і падумайце, дзе пражываеце і прарастаеце. Вы будзеце гуляць па пляцоўцы. Па камандзе “Прагулка закончана, заняць свае домікі!” жыхары лесу павінны заняць сваё месца ў зялёным абручы, жыхары вадаёма – у сінім абручы, а лугу – у чырвоным. Пасля таго як выхаванцы займуць свае месцы, правяраецца правільнасць пастраення: дзеці называюць сябе і месца свайго пражывання. Затым выхаванцы мяняюцца сваімі маскамі, гульня працягваецца некалькі разоў

2 варыянт

Выхавальнік дае,напрыклад, каманду: “Луг, стройся!” Каля яго павінны пастроіцца толькі жыхары лугу. Кожны з іх павінен прадстаўляцца, сказаць, хто ён, чаму жыве на лузе і для чаго ён там патрэбен, навогул у прыродзе. Калі ўзнікаюць цяжкасці расказаць аб сабе, яму могуць дапамагчы іншыя жыхары (дзеці). Жывёлы і расліны лесу і возера ў гэты час уважліва слухаюць жыхароў луга.Затым усе зноў адпраўляюцца гуляць. Калі выхавальнік дае каманду:”Лес, стойся!”, тады строяцца і расказваюць пра сябе жыхары лесу. Дзеці, які не дапускалі памылкі пры пастраенні, а таксама расказвалі пра сябе ў адпаведнасці ролі, атрымліваюць фішкі.

Вынік. У каго ў канцы гульні больш фішак, той і пераможца.

2.6 ЭКАЛАГІЧНАЯ ПІРАМІДА

Мэта: пашырыць веды выхаванцаў аб сувязях і залежнасцях паміж з’явамі  і аб’ектамі прыроды; падвесці да разумення немагчымасці  вылучэння асобных аб’ектаў прыроды без парушэння цэласнасці экасістэмы.

Матэрыял: кубікі з выявамі канкрэтных і сімвалічных аб’ектаў прыроды (драпежнікі, раслінаядныя жывёлы, расліны) і біялагічных фактараў (свет, вада, цяпло, глеба); фішкі.

Гульнявыя дзеянні: пабудова пірамідаў, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы:  пачаць пабудову пірамід па сігналу выхавальніка.

Ход гульні

1 варыянт

Выхавальнік дае удзельнікам пабудаваць піраміду з чатырох кубікаў для пэўнай жывёлы ці расліны. Напрыклад, для воўка. Воўк палюе на касуляў, лосяў (ставяцца кубікі з іх выявамі). Касуля, лосі харчуюцца дрэвамі, кустарнікамі (падстаўляюцца адпаведна кубікі, напрыклад, бяроза). Бярозе, як і ўсім раслінам і жывёлам, патрэбна сонца, паветра, вада, а таксама глеба (падстаўляюцца адпаведныя кубікі).

Вынік. Хто правільна пабудуе піраміду і растлумачыць паслядоўнасць яе пабудовы, атрымае прыз.

2 варыянт.

Выхавальнік складае піраміду, прапускае адно з неабходных частак. Дзеці павінны знайсці памылку, выправіць яе і абавязкова растлумачыць, чаму ён так лічыць. Тое дзіця, якое першым знаходзіць памылку, атрымлівае фішку.

Вынік. У каго ў канцы гульні больш фішак, той становіцца пераможцам.

2.7 ЖЫВЫЯ ЛАНЦУЖКІ

Мэта: пашырыць уяўленні дзяцей старшага дашкольнага ўзросту аб прыродных згуртаваннях, аб цэласнасці і унікальнасці кожнага згуртавання, аб узаемасувязях і ўзаемазалежнасцях суб’ектаў прыроды ў іх.

Матэрыял: маскі-шапачкі з выявамі аб’ектаў нежывой прыроды (сонца, паветра, вада) і жывой (расліны, жывёлы) прыроды.

Гульнявыя дзеянні: будаўніцтва, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: пачынаць пастраенне па сігналу выхавальніка, быць уважлівымі, строіцца так, каб атрымаўся ланцуг харчавання.

Ход гульні.

Гульня праводзіцца на прыкладзе ляснога згуртавання. Прымаюць удзел дзве каманды (па чатыры дзіцяці ў кожнай).Усім удзельнікам каманды ўручаюцца маскі-шапачкі: аднаму з выявамі аб’ектаў нежывой прыроды, другому – з выявамі раслін і г.д.

У ходзе папярэдняй працы выхавальніка з дзецьмі  ўдакладняецца ўяўленне аб тым, што лес  - гэта дом для многіх раслін і жывёл. Усе яны вельмі цесна звязаны паміж сабой. Расліны з’яўляюцца кормам для раслінаядных жывёл, якія ў сваю чаргу імі кормяцца. У выніку ўтвараюцца ланцугі харчавання.. Усім жывым істотам неабходна для жыцця цяпло, святло, паветра, вада. Пасля гэтага дзяцей запрашаюць прыняць удзел у гульні”Жывыя ланцугі”

Выхавальнік кажа:

- У кожнага з вас ёсць маскі-шапачкі з выявамі раслін і жывёл, аб’ектаў нежывой прыроды. Гэтымі раслінамі, жывёламі будзеце вы. Па камандзе: “Ланцужок, стройся!” вы павінны пастроіцца так, каб утварыліся ланцугі: аб’екты нежывой прыроды, расліны, раслінаядныя жывёлы, драпежнікі. Кожны з вас пасля пастраення павінен будзе прадставіць і растлумачыць, чаму ён заняў тое ці іншае месца ў ланцужку.

Для дзяцей, якія лёгка спраўляюцца з выкананнем гульнявых  заданняў,  ланцугі харчавання можна  падоўжыць – дабавіць аб’екты прыроды, напрыклад, уключыць некалькі драпежнікаў.

На заключным этапе правядзення гульні з ланцугоў прыбіраецца які-небудзь аб’ект. Пры пастраенні дзяцей павінны выявіць  іх адсутнасць і расказаць, да чаго гэта можа прывесці.

2.8 ЗАХОЎВАЙ-КА

Мэта: замацаваць веды выхаванцаў аб значэнні вады і паветра ў жыцці чалавека і ў цэлым для жывой прыроды. Паказаць адмоўнае ўздзеянне чалавека на прыроду; фарміраваць у дзяцей дашкольнага ўзросту ўяўленні аб неабходнасці аховы прыроды.

Матэрыял: макет са схемамі  ракі і вёскі; карткі з намаляванымі заводамі, які забруджваюць паветра і ваду, і заводамі з ачышчальнымі збудаваннямі; з машынамі; з баржай, лодкай; са знакам, які забараняе мыццё машын каля ракі; фішкі.

Гульнявое дзеянне: спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: паглядзець на малюнкі, якія выставіў выхавальнік, і расказаць аб тым, што адбудзецца з прыродай.

Ход гульні.

Выхавальнік можа гуляць з вялікай падгрупай дзяцей. На макеце са схемай вёскі размяшчаюць адну карцінку з выявай аб’ектаў гаспадаркі, якія забруджваюць навакольнае асяроддзе (завод, машыны, баржа)) і просіць выхаванцаў расказаць, што адбудзецца з прыродай. Затым выстаўляе малюнкі з аб’ектамі, якія не прыносяць шкоду наваколлю, і аналагічна дзеці расказваюць, што будзе з прыродай. Хто першы і правільна растлумачыць уздзеянне на прыроду розных аб’ектаў гаспадаркі, атрымлівае фішку.

Вынік. Той выхаванец, у якога за ўсю гульню сабралася больш фішак, становіцца пераможцам.

2.9 АДШУКАЙ ГАСПАДАРА

Мэта: пашырыць веды выхаванцаў аб дзейнасці людзей, накіраваную на ахову прыроды.

Матэрыял: малюнкі з выявамі жывёл (рысь, воўк, алень, лось, мядзведзь, заяц, вавёрка, дзік) і іх слядоў; эмблемы.

Гульнявыя дзеянні: пошук жывёлаў па слядах, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: па сігналу выхавальніка дзеці пачынаюць шукаць жывёл (пад карткі са слядамі кладуць карткі з жывёламі).

Ход гульні

Выхавальнік раскладвае на падлозе альбо на стале карткі са слядамі жывёл для двух камандаў. Выхавальнік раздае дзецям карткі з выявамі жывёл і гаворыць: “Зімою жывёлам вельмі цяжка ў лесе, і людзі ім дапамагаюць. Па слядах, якія зверы пакідаюць  на снезе, людзі іх знаходзяць і робяць  для іх кармушкі. Давайце і мы паспрабуем знайсці звяроў па слядах. Злева і  справа ад мяне знаходзяцца карткі са слядамі жывёлаў для двух камандаў, а ў вас карткі з выявамі жывёл. Па камандзе “Адшукай гаспадара” вы выбягаеце да таго месца, дзе раскладзены сляды, і на кожны след пакладзіце картку з той жывёлай, якой яны прыналежаць.

Вынік:  Тая каманда, якая хутчэй і правільна знойдзе жывёл, будзе пераможцам і атрымае званне “Абаронца прыроды”.

2.10 ПТУШЫНАЯ КАРМУШКА

Мэта: удакладніць веды выхаванцаў аб некаторых відах экалагічна арыентаванай  дзейнасці людзей.

Матэрыял: “птушыная кармушка” – карціна з устаўкамі для птушак і корму; малюнкі з выявамі зімуючых птушак і корм для іх.

Гульнявое дзеянне: “кармленне” птушак

Гульнявыя правілы: уважліва назіраць за тым, якая птушка “прыляцела” на кармушку, падняць карткі з кормам для гэтай птушкі.

Ход гульні

1 варыянт

Выхальнік кажа:

- Птушкам зімою вельмі цяжка, і людзі іх падкормліваюць. Але каб іх падкарміць, неабходна ведаць, чым яны харчуюцца. Зараз мы праверым, як вы, дзеці, падрыхтаваліся дапамагаць птушкам, ці ведаеце вы, якая птушка, што есць. Для гэтага мы пагуляем у гульню “Птушыная кармушка”. Вядучай буду я. Зараз на кармушку стануць “прылятаць” птушкі (я буду выстаўляць карткі з выявамі птушак), а вы павінны падняць картку з кормам, які больш за ўсё любіць птушка, якая прыляцела на кармушку.

2 варыянт

Вядучы (спачатку выхавальнік, а затым дзеці) апісваюць корм, які здзяўблі птушкі. А дзеці адшукваюць картку з адпаведнай птушкай і выстаўляюць яе на кармушку.

3 варыянт

Выхавальнік загадвае загадку (апісанне птушкі), дзеці адгадваюць і паднімаюць картку з яе выяваю.

2.11 ЗЯЛЁНАЯ АПТЭКА

Мэта: вучыць выхаванцаў правілам паводзін у прыродзе; выхоўваць беражлівыя адносіны да жывёл і раслін.

Матэрыял: “ Зялёны алфавіт” – альбом з малюнкамі, дзе на кожнай старонцы графічна адлюстраваны правілы паводзін у прыродзе; прызы – прыгожа аформленыя эмблемы; фішкі.

Гульнявае дзеянне: адгадванне правілаў, спаборніцтва

Гульнявыя правілы: апісваць правіла коратка, але так, каб іншым дзецям было зразумела.

Ход гульні

Выхавальнік кажа:

- Мы зараз адправімся ў школу. Будзем вучыцца правілам паводзін у прыродзе. Прачытаем “Зялёны алфавіт” і навучымся берагчы прыроду. Гэты алфавіт не просты. У ім ёсць чароўныя малюнкі. Вам неабходна будзе адгадаць, што нарысавана на яго старонках.

Тое дзіця, якое першым прачытае правіла, атрымлівае фішку

Рэзультат:  У каго ў канцы гульні будзе больш фішак, той стане пераможцам.

2.12 ЗНАЙДЗІ ПАМЫЛКУ

Мэта: паглыбіць веды дзяцей аб правілах паводзін у прыродзе, аб дзеяннях людзей у адносінах да аб’ектаў прыроды.

Матэрыял: творы мастацкай літаратуры альбо жыццёвыя сітуацыі, дзе ў даступнай форме апісваюцца дзеянні людзей., накіраваныя на ахову прыроды, беражныя адносіны да яе, але ў некаторых ёсць памылкі; фішкі.

Гульнявое дзеянне:  знаходжанне памылак у дзеяннях людзей, спаборніцтва.

Гульнявыя правілы: уважліва, да канца выслухваць расказ выхавальніка

Ход гульні

Выхавальнік чытае рассказ аб дзеяннях людзей у прыродзе і просіць дзяцей  знайсці памылку і растлумачыць яе,  выхаванец атрымлівае фішку.

Рэзультат. У каго ў канцы гульні будзе больш фішак, той стане пераможцам.

2.13 ПАДАРОЖЖА Ў СВЕТ ПРЫРОДЫ

Мэта: развіваць пазнавальны інтарэс выхаванцаў, іх экалагічную свядомасць. Садзейнічаць асведамленню дзецьмі ўзаемасувязі ўсіх кампанентаў прыроды, цеснага ўзаемадзеяння чалавека і прыроды, замацаванні навыкаў экалагічна граматных паводзін у прыродзе.

Матэрыял: тры камплекты малюнкаў з выявамі жыхароў (расліны, жывёлы) лесу, лугу, вадаёма, казачны герой, напрыклад, Лесавічок, камплект картак з выявамі раслін, раслінаядных жывёл, драпежнікаў па колькасці дзяцей у групе, фішкі, эмблемы.

Гульнявое дзеянне: “падарожжа”

 Гульнявыя правілы: не перашкаджаць адзін аднаму “падарожнічаць”, уважліва слухаць заданні казачнага героя, думаць, знаходзіць правільныя адказы, дапамагаць  сябрам у тым выпадку, калі яны даюць неправільныя адказы.

Ход гульні

Гульня можа быць праведзена на тэрыторыі лесу, парку, а таксама і ў групавым пакоі. Выхавальнік паведамляе дзецям, што яны адпраўляюцца ў “падарожжа” ў свет прыроды.. Перад адпраўленнем іх вітае Лесавічок:

- Дзень добры, дзеці! У госці да прыроды сабраліся? А правілы ветлівасці не забыліся? Лесавічок прапануе некалькі  пар правілаў, з якіх ім неабходна выбраць правіла ветлівых паводзін у прыродзе. Напрыклад:

 а) Галінкі не ламаць, дрэвы не калечыць, ні травінку, ні лісток без патрэбы не рваць.

   б)   У лесе можна пагуляць: лісцем пакідацца, вянкі сплесці, букет нарваць, Падумаешь многа зеляніны – яшчэ вырасце!  і т.д.

Першая станцыя “Загадкі дзеда Усёведа”

Тут дзеці сустракаюць дзядулю Зная.

- Добры дзень, рабяты!  Я ведаю, што вы вельмі любіце прыроду і з ёю сябруеце. Сёння ў мяне для вас многа няпростых пытанняў. Каб на іх адказаць, трэба добра падумаць.

ЗАГАДКІ

1. Адзін чараўнік рашыў стварыць лес. І зрабіў яго з дрэў, кустарнікаў, кветак і грыбоў.Потым вырашыў дабавіць насякомых, якія амаль не з’елі ўвесь лес. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.
2. Другі чараўнік рашыў стварыць лес. І зрабіў яго з дрэў, кустарнікаў, кветак і грыбоў. Але пасяліў у ім толькі зайцаў, лосяў, касуль, аленяў. І яны таксама амаль не з’елі лес. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.
3. Трэці чараўнік рашыў стварыць лес. І зрабіў яго з дрэў, кустарнікаў, кветак і грыбоў і пасяліў туды толькі ваўкоў і лісаў. Але яны ў хуткім часе пакінулі гэты лес. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.
4. Чацвёрты чараўнік рашыў стварыць лес. І зрабіў яго з дрэў, кустарнікаў, кветак і грыбоў і пасяліў у ім жабы і яшчаркі, але яны ў хуткім часе пакінулі гэты лес. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.
5. Пяты чараўнік стварыў поле з пшаніцы і жыта і пасяліў туды толькі мышэй. Мышы амаль не з’елі ўвесь будучы ўраджай. Чаму?

6 Шосты чараўнік зрабіў рэчку з вады і водарасляў і пасяліў туды толькі шчуку.Шчука пачала пакідаць гэтую раку. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.

7. Сёмы чараўнік стварыў горад з дамоў і машынаў і пасяліў туды толькі людзей. Людзі ў хуткім часе пакінулі гэты горад. Чараўнік не мог зразумець, чаму так? Дапамажыце, рабяты, яму разабрацца.
8. Восьмы чараўнік засяліў лес рознымі жывёламі і раслінамі. І ніхто не пакінуў гэты лес. Чаму?

Хто першы і правільна адкажа атрымлівае фішку ад дзед Зная.

Другая станцыя – “Сябры прыроды” Для гэтай станцыі выбіраецца свабодная пляцоўка на тэрыторыі ўчастка альбо ў групавым пакоі. Каб гэтая тэрыторыя не пуставала, выхавальнік прапануе дзецям стварыць лес, луг і возера. У розных месцах пляцоўкі размешчаны тры каробкі, у якіх знаходзяцца малюнкі з выявамі раслінаў і жывёл розных прыродных згуртаванняў. Дзеці дзеляцца на тры падгрупы. З дапамогай жараб’ёўкі вызначаюць, якое прыроднае згуртаванне будзе  ствараць кожная падгрупа. Выхаванцы выбіраюць карцінкі толькі з тымі прыроднымі аб’ектамі, якія пражываюць у вызначаным згуртаванні. Затым з’яўляецца Мудрая Сава і ўдакладняе ў дзяцей, чаму яны выбралі тыя ці іншыя малюнкі для лесу, лугу, возера, напрыклад: ”А чаму вы ландышы размясцілі ў лесе? Яны павінны расці там, дзе ўсе кветкі – на лузе” і т.д.

Хто правільна адказвае, атрымлівае фішку.

Трэцяя станцыя “Вялікі экзамен з дзедам Прыродаведам”

На гэтай станцыі дзецей вітае дзед Прыродавед: “Прывітанне, дарагія дзеці! Мне казалі, што вы – сапраўдныя знаўцы прыроды. А ці ведаеце вы , як існуюць разам усе жывыя арганізмы (расліны, жывёлы, людзі) і як яны звязаны з нежывой прыродай . А каб праверыць, ці сапраўды гэта так, я зараз правяду для вас экзамен. Для яго я падрыхтавала заданні”.

ЗАДАННІ

1. Мабыць, многія з вас выязджалі разам з бацькамі на сваіх аўтамабілях на прагулку ў лес, на луг, да вадаёма. А я вам хачу сказаць, што пад калёсамі машынаў гіне вельмі многа жывёл. І ў месцах найбольш частых пераходаў лясных дарог стаіць вось такі дарожны знак “Дзікія жывёлы”. Як павінен паступіць вадзіцель, убачыўшы яго?

Дзеці выбіраюць правільны адказ:

• павялічыць скорасць і хутка праімчацца
• панізіць скорасць
• быць асабліва ўважлівым днём
• быць асабліва ўважлівым у ранішні, вячэрні і начны час

2. Раскажыце, як расліны сябруюць з грыбамі.
3. Гавораць, што адзін чалавек пакіне ў лесе след, сто людзей – сцежку, а тысяча – пустыню. Як, кіруючыся гэтай мудрасцю, вы будзеце сябе паводзіць, знаходзячыся ў лесе, на лузе.
4. Як вы ацэніце учынак чалавека, які выгнаў з дому сабаку, якая яму надаела?

5.Зараз дзед Прыродавед дасць кожнаму набор картак, у якія ўваходзяць карткі з выявамі раслін, раслінаядных жывёл і драпежнікаў. Заданне: скласці ланцугі харчавання, пачынаючы з раслін. Пры гэтым выявы прыроды на малюнках ва ўсіх дзяцей розныя.

Хто першым  і правільна зробіць, той атрымлівае фішку.

Рэзультат:  У каго ў канцы гульні будзе больш фішак, той стане пераможцам. Астатнія дзеці атрымліваюць эмблемы “Сябры прыроды”

• у выхаванцаў павінна быць сфарміравана шырокае кола ўяўленняў аб аб’ектах прыроды;
• гульні лепш праводзіць ў прыродным асяроддзі (у групе, калі гульні праводзяцца з пакаёвымі раслінамі ці жыхарамі жывога кутка), дзе ёсць магчымасць дакрануцца да іх, паглядзець на іх стан.. Гэта мае вялікае значэнне для развіцця эстэтычнага, эмацыянальнага ўспрымання прыроды;
• дыдактычныя гульні даюць найлепшы выхаваўчы рэзультат, калі будуць праводзіцца з невялікай падгрупай дзяцей (5-7 выхаванцаў). Такая арганізацыя дазволіць наладзіць цесны эмацыянальны кантакт з выхаванцамі, выклікаць іх на адкрытую размову, дасць магчымасць выказацца з аднаго боку, а з другога – папярэджвае стамляльнасць, не затрымлівае ход гульні;
• гульні, накіраваныя на развіццё эмацыянальных адносінаў да прыроды, як і гульні для абагачэння экалагічных уяўленняў, выкарыстоўваюцца варыятыўна ў залежнасці ад ўзроўня экалагічнага выхавання дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту.

• Аб чым ты спытаў яе (яго)?
• Аб чым яна табе расказала?

• Што цябе больш парадавала ў час прагулкі ў  лес? і.т.д.
• Калі ў час прагулкі ты мацней усяго адчуваў пачуццё радасці? і.т.д.

• Давайце напішам дрэўцу. Мабыць, хтосьці з вас стане тым сябрам , якога дрэўца чакае. Падумайце, пра што яму захацелася б прачытаць у вашым пісьме, што вы змаглі б прапанаваць дрэўцу, каб яно  адразу згадзілася з вамі сябраваць.

• Дзеці саджаюць дрэвы, паліваюць кветкі.
• Дзеці ламаюць галінкі на дрэвах, рвуць кветкі.
• Дзеці робяць шпакоўні.
• Дзеці разбураюць птушыныя гнёзды.
• Хлопчык страляе з рагаткі ў птушак.

1. Што вы даведаліся пра Дзеда Мазая?
2. Як людзі павінны дапамагаць жывёлам, якія трапілі ў бяду?

1. Што можна сказаць пра хлопчыка Сашу?

1. Што можна сказаць пра дзяўчынку Лену?
2. Як бы вы зрабілі?

1. Што было бы, калі  ўсе дзеці пачалі бы рваць лісточкі на дрэвах, ламаць галінкі?
2. А што  было бы, калі  дзеці пачалі бы берагчы дрэвы, кветкі, траву?
3. Што  было бы, каб  выгналі з дамоў усіх кошак і сабак? і т. д

• Скажыце, за што прырода магла бы вам сказаць “дзякуй”?
• - А за што магла на вас раззлавацца?

• Дзеці, сёння ў нас свята прыроды. Калі ў людзей бывае свята, яны адзін аднаму што-небудзь жадаюць. Давайце і мы выкажам свае пажаданні прыродзе. А дапаможа нам чароўная кветачка. Па чарзе кожны з вас будзе адрываць лісточак ад кветачкі і гаварыць ёй свае пажаданні.

ЗМЕСТ

• Гульні з каменьчыкамі, сухімі галінкамі, каштанамі, шышкамі і інш.
  Кожнаму каменьчыку свой домік.
  Дапамажы Папялушцы.
  Выкладзі карцінку.
  Пройдзем па дарожцы.
  Хто хутчэй збярэ.
  Выкладзі карцінку з сухіх палачак.
  Знайдзі пару.
  Гульні з дрэвамі і лісцем.
  Знайдзі лісток, які пакажу
  Знайдзі ў букеце лісточак.
  Лісточак, ляці да мяне!
  Знайдзі дрэва.
  Хто хутчэй знойдзе дрэва
  Гульні з кветкамі.
  Знайдзі кветку.
  Хто хутчэй дабяжыць.
  Даведайся кветка па паху.
  Загадайце, я адгадаю.
  Загадай кветку, мы адгадаем.
  Гульні для азнаямлення дзяцей з гароднінай і садавінай.
  Знайдзі, што пакажу.
  Знайдзі, што назаву.
  Угадай, што ў руцэ.
  Цудоўны мяшэчак.
  Угадай, што з'еў.
  Знайдзі, пра што раскажу.
  Апішы, я адгадаю.
  Апішы, мы адгадаем.
  Вершкі-карэнкі.
  Гульні па азнаямленні дзяцей з пакаёвымі раслінамі.
  Угадай расліна па апісанні.
  Што змянілася?
  Дзе схавалася цацка?
  Знайдзі расліну па назве.
  Чаго не стала?
  Апішыце, я адгадаю.
  Знайдзі, пра што раскажу.
  Загадай, мы адгадаем.
  Прадайце тое, што назаву.

1. ГУЛЬНІ З КАМЕНЬЧЫКАМІ, СУХІМІ галінкамі, КАШТАНАМІ, ШЫШКАМ і інш.
   Кожнаму каменьчыку свой домік
   Навучальная задача. Класіфікацыя камянёў па форме, памеры, колеру, асаблівасцям паверхні (гладкія, шурпатыя).
   Матэрыялы: розныя камяні, чатыры скрыначкі, мадэль абследавання прадмета.
   Змест гульні. Лесавічок дорыць дзецям куфэрак з рознымі каменьчыкамі, якія ён збіраў у лесе, каля возера. Дзеці іх разглядаюць. Чым падобныя гэтыя камяні? Дзеці націскаюць на камяні, стукаюць. Усе камяні цвёрдыя. Чым камяні адрозніваюцца сябар ад сябра? Затым Лесавічок звяртае ўвагу дзяцей на колер, форму камянёў, прапануе абмацаць іх. Адзначае, што ёсць камяні гладкія, ёсць шурпатыя. Лесавічок просіць дапамагчы яму раскласці камяні па чатырох скрыначках па наступных прыкметах: у першую - гладкія і круглявыя; у другую - маленькія і шурпатыя; у трэцюю - вялікія і не круглыя; у чацвёртую -чырванаватыя. Дзеці працуюць парамі. Затым усе разам разглядаюць, як раскладзеныя камяні, лічаць колькасць каменьчыкаў у кожнай скрынцы.

   
   Дапамажы Папялушцы
   Навучальная задача. Класіфікацыя камянёў, жалудоў, каштанаў, шышак, ракавінак.
   Матэрыялы: камяні, жалуды, каштаны, гузы, ракавінкі; пяць скрыначак.
   Змест гульні. Папялушка дорыць дзецям кошык з каменьчыкамі, ракавінкамі, жалудамі, каштанамі, шышкамі якія яна збірала ў парку, у лесе, каля рэчкі. Дзеці іх разглядаюць. Завуць адметныя прыкметы. Затым Папялушка просіць дапамагчы ёй навесці парадак у кошыку, раскласці ўсё па скрыначках: у першую - каменьчыкі; у другую - жалуды; у трэцюю - каштаны; у чацвёртую - гузы; у пятую - ракавінкі.Затым усе разам разглядаюць, як выканана праца, лічаць колькасць прыроднага матэрыялу ў кожнай скрынцы.

   
   Выкладзі карцінку
   Навучальная задача. Паказаць дзецям магчымасць выкарыстання прыроднага матэрыялу ў гульнявых мэтах.
   Матэрыялы: розныя камяні, шапачкі ад жалудоў, дробныя гузы, каштаны, падносы з пяском, карцінкі-схемы.
   Змест гульні. Выхавальнік раздае дзецям карцінкі-схемы і прапануе выкласці іх выявы з прыроднага матэрыялу. Дзеці бяруць падносы з пяском і ў пяску выкладваюць карцінку па схеме, затым выкладваюць карцінку па сваім жаданні.
   Пройдзем па дарожцы.
   Навучальная задача. Паказаць дзецям магчымасць выкарыстання камянёў (сухіх жалудоў, каштанаў) у гульнявых мэтах.
   Матэрыялы: круглыя ​​камяні невялікага памеру, жалуды, каштаны, дарожка з пяску.
   Змест гульні. У добрае надвор'е выхавальнік прапануе разгледзець каменьчыкі (страўнікі, каштаны) у скрынцы. І зважае на дарожку з пяску на ўчастку. Прапануе ўпрыгожыць пясочную дарожку каменьчыкамі (страўнікамі, каштанамі). Дзеці выкладваюць каменьчыкі, жалуды, каштаны на дарожку. Затым ходзяць па ўпрыгожанай дарожцы. Што адчуваеце? Якія каменьчыкі? жалуды? каштаны?

   
   Хто хутчэй збярэ
   Навучальная задача. Паказаць дзецям магчымасць выкарыстання камянёў (страўнікаў, каштанаў, гузоў) у гульнявых мэтах, замацоўваць навыкі колькаснага рахунку, спрыт, шпаркасць.
   Матэрыялы: невялікія каменьчыкі (страўнікі, каштаны, гузы), дзіцячыя вядра.
   Змест гульні. Выхавальнік паказвае два вядра з аднолькавай колькасцю каменьчыкаў (або жалудоў, каштанаў, гузоў) у кожным. Каменьчыкі высыпаюць з вёдраў у дзве купкі.Разам з дзецьмі пералічваюць іх. Выбіраюць двух дзяцей і прапануюць сабраць каменьчыкі. Хто хутчэй сабраў - той і перамог.

   
   Выкладзі карцінку з сухіх палачак
   Навучальная задача. Паказаць дзецям магчымасць выкарыстання палачак з сухіх галінак у гульнявых мэтах.
   Матэрыялы: розныя палачкі, падносы, карцінкі-схемы.
   Змест гульні. Выхавальнік раздае дзецям карцінкі-схемы і прапануе выкласці іх выявы з палачак. Дзеці бяруць падносы і выкладваюць карцінку па схеме, затым выкладваюць карцінку па сваім жаданні.

   
   Знайдзі пару
   Навучальная задача. Паказаць дзецям магчымасць выкарыстання палачак з сухіх галінак у гульнявых мэтах.
   Матэрыялы: палачкі рознай даўжыні, каробка.
   Змест гульні. Выхавальнік прапануе дзіцяці скрыначку з палачкамі. Высыпаўшы палачкі са скрынкі, прапануе параўнаць палачкі і знайсці пары аднолькавых па даўжыні, па таўшчыні, колеры. Палічыць, колькі пар атрымалася.

2. ГУЛЬНІ з дрэвамі і кустарнікамі

Праграмныя задачы: пашыраць ўяўленні выхаванцаў аб Радзіме,  аб сваёй вёсцы і яе славутасцях, фарміраваць вобраз малой радзімы, замацоўваць веды аб прафесіях; развіваць пазнаваўчыя працэсы і здольнасці; выхоўваць патрыятычныя пачуцці, любоў і павагу да роднага краю,  да сваёй да сям’і,

Абсталяванне: Сонейка, карта Мастоўскага раёна, паштоўкі-фотаздымкі будынкаў Дубна, мультымедыйныя прэзентацыя “ Славутая рака Нёман”, “Мая вёска Дубна”.

Папярэдняя работа: гутарка аб вёсцы  Дубна, разглядванне фотаальбомаў “Мая вёска і яе славутасці”,  развучванне вершаў аб родным краі, знаёмства з картай Мастоўскага раёна, падрыхтоўка паведамленняў.

Ход занятка.

Выхавальнік

• Рабяты, мы з вамі жывём на вялікай планеце Зямля. (Размяшчае на досцы вялікі круг блакітнага колеру). У кожнага з нас ёсць вялікая Радзіма і малая радзіма. Вялікая Радзіма – краіна, у якой мы жывем. Як яна называецца? (Беларусь). (Выхавальнік на блакітны круг размяшчае круг сіняга колеру меншага памеру.) . А яшчэ ёсць малая радзіма – гэта той вугалок Беларусі, дзе мы нарадзіліся, дзе жывуць вашы бацькі і сябры, дзе родны дом  і дзіцячы сад. Як назаваецца аграгарадок, у якім вы жывеце? (Размяшчае ў цэнтры круг зялёнага колеру яшчэ меньшага памеру).  У нас атрымаўся макет, дзе мы бачым, што малая радзіма – гэта маленькая частка вялікай Радзімы, нашай Беларусі, і вялізарнай планеты Зямля. А размешча наша малая радзіма ў Мастоўскім раёне Гродзенскай вобласці.

Устала сонца над зямлёй,

У небе хмаркі ні адной.

З добрым ранкам родны край -

Мая мастоўская зямля,

дзе жыву шчасліва я.

- Адкажыце, што мы з вамі называем родным краем? (адказы дзяцей)

- Я запрашаю вас у незвычайнае падарожжа па родным краі – па аграгарадку Дубна.

Сюпрызны момант з элементамі тэатралізацыі.

Выхавальнік запрашае дзяцей завітаць у госці да Міколкі.

Інсцыніроўка казкіз удзелам выхаванцаў.

 У пакоі стаіць стол, за якім сядзіць бацька і чытае газету. Маці сядзіць каля ложка і вяжа. Да бацькі падбягае сын і просіць:

Хлопчык.  Тата, татачка, раскажы казку!

Тата. Спаць пара.

Хлопчык. Татачка, хоць якую, невялічкую, пра буслоў.

Тата. Добра, лажыся і слухай

Шмат на зямлі было белакрылых буслоў. Жылі яны парамі і сяліліся ў лясах. Але адна пара  буслоў пасялілася каля жытла чалаваека. І з той пары абыходзілі людзей напасці. І пачалі жыць яны неведаючы ні  бяды, ні гора. Людзі верылі шчыра, што шчасце прыносяць ім буслы. Таму людзі аберагалі іх, шанавалі, і радаваліся, калі птушкі вярталіся ў свае гнёзды. Пагэтаму нашай край справдвеку завецца Белай Руссю…..

Хлопчык.  Матуля , а што такое шчасце?

Матуля.  Шчасце?.. Гэта  наша сям'я,  сябры, гэта сонейка і блакітнае неба, гэта нашы лясы і рэкі, гэта птушкі і жывёлы, гэта наша родная мова. Шчасце – гэта мір над нашай Радзімай. А што такое Радзіма, Міколка?

Міколка. Гэта дзіцячы сад, у які я хаджу, двор, дзе гуляю з сябрамі. Гэта наша вёска.

 Матуля.  Так. А зараз спі Міколка.

Матуля накрывае хлопчыка, ён засынае. Гучыць мелодыя калыханкі "Спі, сыночак міленькі"

З'яўляецца Сонейка (выхавальнік), кліча дзіця.

Сонейка (называе імя дзіцяці). М іколка!

Хлопчык (устае). Хто гэта мяне кліча? І дзе я?

Сонейка. Гэта я, Сонейка. Ты бачыш мяне ў сне.

Хлопчык. Матуля сказала, што шчасце – гэта Сонейка. Вось дык цуд! Прыйшло да мяне шчасце ў сне.

Сонейка. Шчасце – гэта пачуццё. Калі я з вышыні бачу вялікія родныя прасторы, добрую працу, вясёлых людзей, мяне заўсёды перапаўняе шчасце.

1-е дзіця. На жаль, я ніколі гэтага не ўбачу, як ты, з вышыні.

Сонейка. Не смуткуй. Ты ж у сне. А ў сне ўсё можа быць. Я запрашаю цябе з сабой у падарожжа  па родных мясцінах.

1-е дзіця. Сонейка! Я хачу запрасіць сваіх сяброў.

Сонейка. Добра! Пакліч іх хутчэй сюды!

 Сябры і сяброўкі,

 Хутчэй збірайцеся.

У дзівосны мой сон

Разам з намі трапляйце.

Вакол Сонейка становяцца дзеці і выконваюць карагод "Сонейка" (словы і музыка Т. Брагінай).

Сонейка.

Мяне чакаюць усюды

І птушкі, і звяры,

На ўсіх у меня хопіць

Цяпла і дабрыні.

Сонейка. А ці  вы здагадаліся, куды мы з вамі трапілі? (Выхаванцы падыходзяць да карты Мастоўскага раёна)

1-ы хлочык.

Край любы, край мой родны,

Край дзядоў маіх бацькоў,

Ты раскінуўся над Нёманам

Ад Каўшоў да Галубоў.

(В. Юрэвіч “Край Мастоўскі”)

Сонейка: Што гэта? (Гэта карта.)

Сонейка. Так гэта карта Мастоўскага раёна. Адшукаем на карце вашу вёску.

(Выхавальнік паказвае і абазначае яе чырвоным  кружок).

 Сонейка. Назавіце вёскі, якія знаходзяцца побач? (Выхаванцы называюць іншыя вёскі: Харціца, Заполле, Сухінічы, Міклашоўцы, Сарочыцы, Княжаводцы, Чарлёна )

Сонейка.  Сонейка запрашае дзяцей у карагод.

Вакол Сонейка становяцца дзеці і выконваюць карагод "Сонейка" (словы і музыка Т. Брагінай).

Я з вышыні заўсёды

На вас усіх гляджу,

Цяпло я ўсім дарую,

А раніцай буджу.

Сонейка. (На экране з’яўляецца фотаздымак вёскі Дубна.) У якую вёску мы з вамі трапілі?   (Адказы дзяцей)

Сонейка. Так, гэта ваша вёска – аграгарадок Дубна

Хлопчык.

Я зноў ад шчасця сам не свой-

Збылася мара запаветная:

І зноў любуюся табой,

Мая ты вёска – ява светлая.

(А.Кавалевіч “Маёй Радзімы вугалок”)

 Сонейка.  Адправімся з вамі па вуліцах вашай вёскі. А правядуць экскурсію  Дамініка, Аліна, Віка і Арцём. Гэта будзе іх першы рэпартаж.

(На экране дэманструецца прэзентацыя, дзеці каментыруюць слайды.)

Арцём:  Калі ехаць па трасе Скідель- Слонім, то ў 10-ці км ад г.Масты ўбачыш указальнік “Дубна”. Звернеш з трасы,  і праз два кіламетры перад вамі раскінецца прыгожая сучасная вёска. 

У 2006 годзе вёска пераіменавана ў аграгарадок.  З’явілася новае жыллё – цэлая вуліца Сонечная. Абнавіліся школа, дзіцячы сад, бальніца, магазін, аптэка. Вёска  не ўступае гораду.

Размешчана вёска на правым беразе Нёмана, у адным з жывапісных месцаў Мастоўскага раёна.

Віка: Гэта не проста прыгожае і жывапіснае месца. Тут размешчаны філіял цэнтра алімпійскага рэзерву па грэбных відах спорту.

Мы ганарымся нашымі землякамі Дзмітрыем Лапата, які на чэмпіянаце Еўропы па грэблі  заняў другое месца  і  Саўчук Інай, якая заняла два першых месцы, а на чэмпіянаце Міру – другое месца.                               

Аліна:   А галоўнай славутасцю нашай вёскі –  царква  Святога Міколы, якая з’яўляецца гістарычным і архітэктурным помнікам.         

Згодна легендзе царква была пабудавана італьянскім архітэктарам  ў в.Дубна памылкова. Праект быў створаны для горада Дубна, які знаходзіцца на Украіне. Будаўнікі перапуталі і ўзвялі храм у вёсачцы Дубна непадалёку ад Мастоў, якая тады налічвала некалькі десяткаў двароў.

Дамініка. Кожны год, у чэрвені месяцы, у царкве праходіць богаслужэнне аб  зажыва спаленых жыхарах суседняй вёскі Княжаводцы. У дзень трагедыі мясцовыя жыхары збіраюцца  каля брацкай магілы “Смуткуючая маці”. Яны ўскладваюць кветкі, прыносяць дзіцячыя цацкі як напамін аб трагедыі, якая не павінна паўтарыцца.

А ў цэнтры Дубна  знаходзіцца помнік загінуўшым землякам у гады Вялікай Айчынай вайны. Кожны год  жыхары аграгарадка ад малога да вялікага збіраюцца, каб ушанаваць памяць аб загінуўшых.

Сонейка. Дзякуй  за пазнавальны расказ.

У мяне для вас ёсць паштоўкі. Іх перадаў  ваш пачтальён. Атрымае паштоўку той, хто правільна назаве свой адрас.

Гульня “Чароўныя паштоўкі”

Мэта: практыкаванне ў распазнаванні знаёмых будынкаў аграгарадка па знешнім выглядзе і тлумачэнне іх прызначэнне.

Дыдактычны матэрыял: фотаздымкі будынкаў аграгарадка.

Гульнявае поле і дзеянне: па сігнале даць назву будынку і растлумачыць яго значэнне.

Ход гульні.

Выхавальнік. У канвертах знаходзяцца фотаздымкі будынкаў аграгарадка. Вам неабходна адказаць, які гэта будынак і для чаго прызначаны ( Магазін “Прадукты” – прадаюцца прадукты харчавання. і г.д.) (Выхаванцы пакзваюць фотаздымкі , нгазываюць будынак, яго прызначэнне).

Выхавальнік. Бачу, вы добра арыентуецеся ў нашым аграгардку, знаеце значэнне галоўных будынкаў. А якія ёсць помнікі?

Дыдактычная гульня “Складзі карцінку і назаві яе”

Мэта: практыкаванне ва ўменні супрацоўнічаць, прымаць сумесныя рашэнні.

Дыдактычны матэрыял: канверты з разрэзанымі фотаздымкамі памятнікаў, аўдыязапіс А.Вівальдзі “Поры года”

Гульнявыя правілы і дзеянне: покуль гучыць музыка неабходна скласці карцінку і назваць яе.

Ход гульні

Выхавальнік: На кожным стале ляжаць канверты, у ім разрэзаная карцінка. Вам неабходна яе скласці і сказаць, які помнік на фотаздымку..

Сонейка. Вы добра ведаеце славутасці ў сваёй вёски. Якая яна прыгожая!

Сонейка зноў  запрашае дзяцей у карагод.

Вакол Сонейка становяцца дзеці і выконваюць карагод "Сонейка" (словы і музыка Т. Брагінай).

Я з вышыні заўсёды

На вас усіх гляджу,

Цяпло я ўсім дарую,

А раніцай буджу.

Сонейка: А ці знаёмы вам гэтыя мясціны? (Адказы дзяцей)

 Сонейка: А што вы робіце на агародзе з бацькамі (адказы дзяцей).

Сонейка. Малайцы, я бачу як вы працуе разам з бацькамі, ім дапамагаеце. Гэта праца прыносіць вельмі многа радасці і задавальнення. У вашым аграгарадку жывуць працавітыя людзі розных прафесій. А якія прафесіі вы ведаеце? (Дзеці пералічваюць)

Гульня “Каму што неабходна для работы”

Мэта: замацаванне ведаў аб прафесіях.

Дыдатычны матэрыял: парныя малюнкі, аўдыязапіс А.Вівальдзі “Поры года”

Гульнявыя правілы і дзеянне: разгледзець малюнкі, вызначыць прафесію, падабраць пару.

Ход гульні.

Дзеці адтрымліваюць карцінкі з прафесіямі і прыладамі працы. Гучыць музыка дзеці перамяшчаюцца.Калі музыка спыніцца, неабходна адшукаць сабе пару. Становяцца парамі і называюць каму, што неабходна для работы.

Выхавальнік. Малайцы, дзеці. Усе прафесіі знаеце, неабходныя прылады выбралі. Спадзяюся, калі вырасцеце, атрымаеце прафесію, станеце добрымі спецыялістамі. І застанецеся працаваць на сваёй малой радзіме.

 І табе дзякуй сонейка  за цяпло, святло, ад яго і ўраджай будзе добры.

Сонейка. Як жа мне не старацца для роднага вашага краю. Нідзе я не бачыла такіх працавітых, вясёлых, шчырых на дабрыню людзей, як на Беларусі. Таго, хто любіць мір, працу і родную зямлю, я заўсёды абагрэю.

Сонейка падводзіць Міколку да ложка, накрывае коўдрай і знікае.

Выхальнік прапануе разбудзіць дзецям Міколку.

Выхальнік. Міколка прачынайся, нам у дзіцячы сад пара.

Выхавльнік. Раскажыце, які цудоўны сон вы бачылі! Пра што? (Адказы дзяцей)

Выхавальнік. Багата пра што, ды только ўсё пра адно. Ды пра наш любы край, пра Дубна,  пра дабрыню і шчасце.

Скажыце, а зараз вы добра ведаеце, што такое дзіцячае шчасце.(Адказы дзяцей)

Выхавальнік: Шчасце, дзеці, гэта мама, тата, вы і сонейка над нашай роднай зямлёй.

Выхавальнік прымацоўвае макет дзіцячага сада і прпануе дзецям размясціць у акенцы смайлікі: тым, каму сення было цікава і ён многа даведаўся пра сваю родную вёску, выберыце вясёлы смайлік. А тыя, каму сумна і не цікава – сумнага смайліка.

Выхавальнік: У нас з’явіўся цэлы дзіцычы сад з вясёлымі і шчаслівымі дзецьмі!

Давайце трошачкі з вамі памарым.

Дыдактычная гульня “Летуценнікі” (растлумачыць значэнне слова - мечтатели)

Мэта: развіццё творчага ўяўлення, звязнай мовы.

Дыдактычны матэрыял: дзіцячы мікрафон

Гульнявыя правілы і дзеянне: У каго ў руках мікрафон,  той і гаворыць сваю мару.

Ход гульні:

Выхавальнік: У нас ёсць мікрафон. Вы будзеце перадаваць яго адзін аднаму і гаварыць аб тым, што марыце зрабіць у нашай вёсцы, каб яна стала яшчэ лепшай. Пачынаць будзем словамі: “Калі я вырасту… “ (Калі я вырасту , стану будаўніком і пабудую ў Дубне стадыён. і г.д.)

Выхавальнік: Якія ў вас цудоўныя мары!  Якія вы таленавітыя і разумныя. Я ўпэўненна, што кожны з вас абавязкова здзейсніць сваю мару. І наш аграгаралок дзякуючы вам стане яшчэ лепшым і прыгожым!

ЛІТАРАТУРА:

1. Красіла, А.І., Мой край завецца Беларуссю: дапаможнік для педагогаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукаыці/ А.І. Красіла, - Мазыр: ТАА ВД “Белы Вецер”, 2008, - 160

2.Дубініна, Д.М., Родныя вобразы ў паэтычным слове: дапаможнік для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі: у 2 ч. Ч. 1, 2/Д.М. Дубініна, - Мазыр: белы Вецер, 2008

3. Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі. – Мінск: Нац.ін-т адукацыі, 2012

Упраўленне адукацыі Мастоўскага райвыканкама

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

«Дубненскі детский сад"»

Эфектыўныя формы і тэхналогіі ўзаемадзеяння з бацькамі па пытаннях арганізацыі пазнаваўчай дзейнасці ва ўмовах сям’і

Квэст-гульня «Падарожжа на Фабрыку ўзаемадзеяння»

                                                                            Бусько Алена Сяргееўна, намеснік загадчыка па асноўнай дзейнасці

                                                 Дубна, 2021

Мэта: павышэнне ўзроўню педагагічнай кампетэнтнасці выхавальнікаў дашкольнай адукацыі па пытаннях ўзаемадзеяння  ўстановы дашкольнай адукацыі з бацькамі, развіцця творчасці і прафесіянальнай актыўнасці педагогаў.

Задачы:

- пашырыць уяўленні  педагогаў аб нетрадыцыйных формах арганізацыі работы з бацькамі;

-  даць магчымасць адчуць на асабістым вопыце  дзейнасць дадзеных формаў;

- пазнаёміць з асновамі квэст-тэхналогій і магчымасцямі іх выкарыстання ў рабоце з бацькамі

- падтрымліваць інтарэс у педагогаў для далейшага вывучэння дадзенай тэмы;

- стварыць умовы для актыўнага ўзаемадзеяння ўдзельнікаў квэст-гульні паміж сабою

1. Прывітанне.

Добры дзень, паважаныя калегі! Сучасны свет дыктуе свае правілы. Дынамічны рытм жыцця задае тон і мы вымушаныя дзейнічаць, каб усё паспець і не спыніцца ў развіцці. "Адзіны шлях, які вядзе да ведаў-гэта дзейнасць"- Джордж Бернард Шоў.

Практыкаванне "Сняжынка".

У кожнага педагога ліст паперы аднолькавай формы, памеру, якасці, колеру. Прапануецца заплюшчыць вочы і скласці ліст напалову, адарваць правы верхні вугал, зноў скласці напалову, адарвіцеся ніжні вугал і г.д. затым раскрыць сняжынку і пастарацца знайсці сярод астатніх сняжынак сапраўды такую ж. Але сняжынкі ўсе індывідуальныя. Дакладна так няма і аднолькавых дзяцей і дарослых.

Выснова: усе мы розныя, з рознымі здольнасцямі, магчымасцямі і асобаснымі якасцямі. Прашу памятаць гэта пры рабоце на нашым майстар-класе.

2. Уваходжанне ў тэму. Актуальнасць абранай тэмы.

У рамках майстар-класа я хацела б пазнаёміць вас з выкарыстаннем квэст-тэхналогій і прадэманстраваць эфектыўныя прыёмы працы.

Актывізацыя творчай і пазнавальнай дзейнасці выхаванцаў магчыма праз нетрадыцыйныя, інтэрактыўныя метады і формы працы. Любое мерапрыемства, якое праводзіцца з дзецьмі, іх бацькамі, можна зрабіць цікавым і змястоўным, выкарыстоўваючы інтэрактыўныя гульні., Прапаную іх прымяняць выхавальнікам у зносінах і з бацькамі.

2. Пастаноўка праблемы

Прапаную выканаць практыкаванне «Якія яны – сучасныя бацькі» і вызначыць праблемнае поле.

Метадычныя рэкамендацыі: па заканчэнні акцэнтаваць увагу на тое, якіх характарыстык больш – станоўчых ці адмоўных.

Праблемнае поле: як здзяйсняць узаемадзеянне з бацькамі выхаванцаў?

Адной з задач у рабоце па пытанні арганізацыі пазнавальнай актыўнасці дзяцей дашкольнага ўзросту  з’яўляецца – далучэнне бацькоў да ўдзелу ў жыцці ўстановы дашкольнай адукацы праз пошук і ўкараненне эфектыўных формаў і тэхналогій узаемадзеяння. Педагог павінен знаходзицца ў пастаянным пошуку інавацыйных формаў і тэхналогій, якія забяспечваюць актыўнае ўключэнне бацькоў у адзіную педагагічную прастору, аказваць дапамогу бацькам у пытаннях выхавання і навучання дзяцей, ствараць даверлівыя і партнёрскія адносіны.У арганізацыі такога роду дзейнасці адной з перспектыўных тэхналогій з’яўляецца квэст-гульня

Слайд 1  Квэст-гульня як інавацыйная форма ўзаемадзеяння ўстановы адукацыі  з бацькамі выхаванцаў.

Слайд 2  Партрэт Макаранка Антона Сямёнавіча

Воспитывает все: люди, вещи, явления, но прежде всего и дольше всего — люди. Из них на первом месте — родители и педагоги.

Праблема ўзаемадзеяння ўстановы дашкольнай адукацыі з бацькамі выхаванцаў і на сённяшні дзень застаецца актуальнай. Сям'я і дзіцячы сад заўсёды стаяць у вытокаў будучага. Але нам не заўсёды хапае паразумення , цярпення, каб зразумець адзін аднаго.

Далучаючы бацькоў да агульнай работы,  рухацца ў выхаванні дзяцей у адным накірунку намнога прасцей і лягчэй.

Слайд 3. Адной з новых нетрадыцыйных формаў узаемадзеяння  педагогаў і бацькоў  стала квэст-гульня.

Англійскае  слова «kwest»  - гэта пошук, прыключэнне, камандная прыгодніцкая гульня. Гэта форма ўзаемадзеяння, якая садзейнічае фарміраванню ўмення  вырашаць  пэўныя задачы праз рэалізацыю вызначанага сюжэта.

Слайд 4. У квэст  з захапленнем гуляюць і дзеці,  і бацькі. Удзел у квэсце  пабуждае  дзяцей, бацькоў і педагогаў да творчага супрацоўніцтва паміж сабою.

 Бацькі - паўнавартыя ўдзельнікі адукацыйных адносін. Яны выступаюць у ролі настаўнікаў і арганізатараў, узаемадзейнічаюць з групаю дзяцей. Пры гэтым рэалізуецца прынцып дзейнаснага падыходу, адкрытасці ўстановы дашкольнай адукацыі, устараняецца адчужанасць, праяўляецца ўпэўненасць,  рашаюцца многія праблемы. А галоўнае -  зацікаўлены ўсе: і дзеці, і дарослыя.

Квэст прадстаўляе магчымасць разнастаіць адукацыйны працэс, зрабіць яго незвычайнам, цікавым, запамінальным, вясёлым, гульнявым.

Выкарыстанне разнастайных формаў работы з сем'ямі выхаванцаў дзіцячага сада даюць цікавыя вынікі. Выкарыстанне нетрадыцыйных формаў работы паказала, што бацькі становяцца актыўнымі ўдзельнікамі мерапрыемстваў. Адносіны «педагогі-бацькі» выходзяць на якасны ўзровень. Бацькі пачынаюць прымаць актыўны ўдзел у жыцці ўстановы адукацыі.

Слайд 5 (алгарытм правядзення квэст-гульні)

Алгарытм арганізацыі і  правядзення квэст-гульні

• вызначыць мэту і задачы;
• выбраць месца правядзення гульні;
• распрацаваць маршрут: праца па станцыях, скласці маршрутны ліст альбо карту, ;
• сфарміраваць склад удзельнікаў (педагогі, дзеці, бацькі, вызначыць колькасць арганізатараў і памочнікаў);
• распрацаваць легенду гульні, яе форму і правілы, напісаць сцэнарый (канспект: спаборніцтва, праект, эксперымент, пошук скарба, падарожжа);
• падрыхтаваць заданні, рэквізіт для гульні;
• назначыць дату і матываваць яе ўдзельнікаў;
• правядзенне гульні;

рэфлексія (прыдумаць цікавыя пытан

Слайд 6 Квэст-гульня:  «Падарожжа на Фабрыку ўзаемадзеяння»

Сення я запрашаю вас на квэст-гульню «Падарожжа на Фабрыку ўзаемадзеяння». У працэсе квэст-гульні  мы з вамі паспрабуем адказаць на важныя пытанні:

Як далучыць бацькоў выхаванцаў да адзінай адукацыйнай прасторы?

Як аказаць  дапамогу сучаснай сям'і ў пытаннях выхавання і навучання дзяцей?

Як арганізаваць і правесці мерапрыемства, на якім ім будзе не сумна і тэма для абмеркавання будзе важнай?

 Чаму  менавіта Фабрыка?  На фабрыцы паразумення з'яўляюцца такія цэнныя адукацыйныя прадукты як эфектыўныя формы супрацоўніцтва, якія садзейнічаюць устанаўленню партнёрскіх адносін з сем'ямі кожнага выхаванца.

Мы адправімся ў падарожжа па станцыях, у назве якіх будуць  формы нетрадыцыйных зносін з бацькамі.

Легенда квэста такая. Аднойчы Адукацыйныя Стандарты Дашкольнай Адукацыі даведаліся, што педагогі раёна знаходзяцца ў пошуку інавацыйных формаў работы з сем'ямі выхаванцаў. Як мудры , ён вырашыў падтрымаць педагогаў у такой інавацыйнай дзейнасці і склаў для іх  КАРЫСНЫЯ ПАРАДЫ- метадычныя рэкамендацыі. Але КОДЭКС не захацеў, каб яны ім дапамагалі, выхапіў  метадычку і схаваў за пяццю замкамі.

Слайд 7 Для пошуку КАРЫСНЫХ ПАРАД вам неабходна прайсці пяць станцый. На кожнай станцыі выканаць заданні  і атрымаць за правільныя адказы ўзнагароды. Калі  збярэце ўсе літары, вы даведаецеся кодавае слова, дзе схаваны КАРЫСНЫЯ ПАРАДЫ.

Слайд 8 У кожнай гульні ёсць свае правілы. Паслухайце правілы нашай гульні

1. Кожная каманда адправіцца ў "падарожжа" па станцыях маршрута.
2. Кожная станцыя мае назву адпаведна назве якой-небудзь нетрадыцыйнай форме работы з бацькамі.
3. Колькасць станцый 5.
4. На кожнай станцыі неабходна выканаць заданні.
5. За правільна выкананае заданне каманда атрымлівае па 1 літары на кожнай станцыі.
6. Час выканання заданняў на кожнай станцыі не больш за 10 хвілін.
7. Знойдзеце ўзнагароду, калі правільна выканаеце ўсе заданні.

 Такім чынам, у добры шлях!

Слайд 9 . 1 станцыя «ІНАВАЦЫЙНАЯ»

Заданне:  У адпаведнасці са схемай  класіфікацыі нетрадыцыйных формаў работы з бацькамі  выбраць і правільна размясціць формы правядзення зносін з бацькамі:

Інфармацыйна-аналітычныя:  

Пазнавальныя:

Наглядна-інфармацыйныя і асветніцкія:

семінары-практыкумы; бацькоўскія сходы і  кансультацыі ў нетрадыцыйных формах; міні-сходы; педагагічная гасцёўня; вусныя педагагічныя часопісы; даследчая, праектная дзейнасць; інтэрнэт-часопіс; сумесныя вольныя часы; святы; інтэрактыўныя забаўляльныя мерапрыемствы;  выставы работ бацькоў і дзяцей;  семінары; майстар-класы; дні добрых спраў;  турніры знаўцаў-КВЗ; сацыялагічнае апытанне; анкеты; індывідуальныя гутаркі; картатэкі "Педагагічная скарбонка: педагогі для бацькоў";  паштовая скрынка; буклеты; электронныя газеты; дні (тыдні) адчыненых дзвярэй;  адкрытыя прагляды заняткаў і іншых відаў дзейнасці дзяцей; выпуск насценгазеты; выкарыстанне відыязапісаў назіранняў за дзіцём у працэсе яго дзейнасці; узаемаабмен фотаздымкаў; відыязапісаў пра жыццё дзіцяці ў сям'і і ў дзіцячым садзе.

 Слайд 10. 2 станцыя « КАМУНІКАТЫЎНАЯ БІТВА»

Заданне «Кот у мяшку». Удзельнікі не маюць права рухацца далей, пакуль не адкажуць на пытанні з мяшка:

1. Гульня, пошук, якія патрабуюць ад удзельнікаў выканання разумовых заданняў для вырашэння задач згодна сюжэта. (квэст-гульня)
2. Група людзей, аб'яднаных агульнай працоўнай дзейнасцю, агульнымі інтарэсамі. (калектыў)

 3.Найважнейшы сродак выхавання дзяцей мае разнавіднасці: прадметная, ролевая, рухомая, дыдактычная. (гульня)

4. Стан арганізма, пры якім правільна функцыянуюць усе яго органы. (здароўе)
5. Пачын, ўнутранае падахвочванне да новых формаў дзейнасці. (ініцыятыва)
6. Група блізкіх сваякоў (муж, жонка, бацькі, дзеці і т.п.), якія жывуць разам. (сям'я)
7. Укараненне новага, што забяспечвае павышэнне эфектыўнасці працэсу і якасці прадукцыі. (інавацыя)
8. Станоўчыя, адкрытыя ўзаемаадносіны паміж людзьмі, упэўненасці ў добразычлівасць і прыстойнасць другога чалавека. (давер)

Слайд 11. 3  станцыя «УВАГА! АКЦЫЯ»

Заданне 1: адзначыць з пералічанага спісу назвы існуючых відаў акцый:

 *аналітычныя

* сацыяльныя

 *прамежкавыя

*сумесныя

* наглядныя

 *тэматычныя

* патрыятычныя

* віртуальныя

 *экалагічныя

 * нетрадыцыйныя

  *дабрачынныя

Заданне 2: Вызначыць мерапрыемствы з бацькамі ў рамках тэматычнай  акцыі.

Слайд 12 . 4 станцыя «ПОШТА ДАВЕРУ»

Гэта зробленая паштовая скрынка, куды бацькі кладуць запіскі са сваімі праблемамі, ідэямі, прапановамі, пытаннямі на любую тэму выхавання і  адукацыі дзіцяці. Гэтыя пытанні абмяркоўваюцца на бацькоўскіх сходах або пасяджэннях бацькоўскага лекторыя, альбо ў выглядзе кансультацый, як у пісьмовай, так і ў вуснай індывідуальнай формах. Такая форма працы дазваляе бацькам дзяліцца сваімі думкамі. Яна эфектыўная, калі недахоп часу перашкаджае сустрэцца з бацькамі асабіста.

 Заданне: пасартаваць па тэматыцы і праблемах запіскі бацькоў і скласці план працы з бацькамі.

 Слайд 13 , 14. 5. станцыя «МАРШРУТ ВЫХАДНОГА ДНЯ»»  

Вітаю на станцыі «Маршрут выхаднога дня". Так называецца адна з інавацыйных формаў зносін з бацькамі.

Заданне 1: Сабраць пазл са славутасцю раёна, назваць славутасць  і месца яго знаходжання.  (пазлы)

Заданне 2: Распрацаваць маршрут выхаднога дня 

Удзельнікі атрымліваюць апошнюю літару. Складаюць літары і атрымліваюць слова КУФАР. Адчыняюць куфар, дзе знаходзяцца метадычныя рэкамендацыі па правядзенні квэст-гульні, камунікатыўнай бітвы, маршруту выхаднога дня,  пошты даверу, акцыі .

Флэш-МОБ вынік: "Колерасіметрыя" эмацыйная ацэнка правядзення мерапрыемства (удзельнікі выбіраюць смайлікі пэўнага колеру, адпаведнага ацэнцы мерапрыемства: чырвоны-выдатна; зялёны-добра, але хацелася б лепш; сіні-дрэнна, нецікава).

 Выснова: вось і прайшлі мы з вамі нялёгкі шлях з перашкодамі па станцыях інавацыйных формаў зносін з бацькамі. Я думаю, што  вас пераканала ў тым, што  такія формы працы з бацькамі, як квэст, камунікатыўны бой, маршрут выхаднога дня, пошта даверу, акцыі і іншыя з'яўляюцца эфектыўнымі, так як дазваляюць вырашаць пастаўленыя задачы ў актыўнай гульнявай абстаноўцы, атмасферы добразычлівасці, паразумення і камфорту. Важна памятаць, што якую б форму працы вы не абралі, партнёрскае ўзаемадзеянне бацькоў і дзіцячага саду рэдка ўзнікае адразу. Для гэтага неабходна сістэмная клапатлівая праца.