Сярод відавочна няшчасных сем'яў вялікую групу складаюць шлюбныя саюзы з парушэннем зносін. Іх асабістыя ўзаемаадносіны характарызуюцца адсутнасцю ўзаемапавагі і ўзаемаразумення, нарастаннем эмацыйнага адчужэння і перавагай канфліктнага ўзаемадзеяння.

Натуральна, канфліктнай сям'я станавіцца не адразу, а праз некаторы час пасля ўтварэння шлюбнага саюза. Варта размяжоўваць такія паняцці, як "сямейныя канфлікты" і "канфліктныя сем'і", бо канфлікт у сям'і яшчэ не азначае, што сям'я канфліктная. Канфліктнай сям'я лічыцца, калі муж і жонка нават па дробязных прычынах ладзяць сваркі з узаемнымі абразамі і лаянкай.

Канфліктныя сем'і могуць быць як шумныя, скандальныя, так і ціхімі, дзе шлюбныя адносіны адрозніваюцца поўным адчужэннем, імкненнем пазбягаць усялякага ўзаемадзеяння. Утоеная напружанасць, варожая абстаноўка ў сям'і - для дзяцей зло не меншае, чым адкрытыя скандалы мужа і жонкі.

Ніткі сямейных канфліктаў цягнуцца вельмі далёка. Іх наступствы адбіваюцца не толькі на стане дзіцячай душы, але і на ўсім далейшым жыцці. Эмацыйная нестабільнасць сямейных адносін прыводзіць да фарміравання ў дзіцяці пачуцця страху, замкнёнасці і нелюдзіма. Паступова пачуццё страху можа змяняцца агрэсіўнасцю. Агрэсіўнасць зяўляецца ахоўнай рэакцыяй псіхікі дзіцяці. Часам дзіця з'яўляецца не толькі сведкам канфлікту, але і аб'ектам эмацыйнай разрадкі канфліктуючых. Дзеці з такіх сем'яў выходзяць з глыбокім унутры асобасным канфліктам, атрымліваюць няшчасны старт у жыццё. Дзіця ўпершыню засвойвае ролі мужа і жонкі, бацькі і маці, мужчыны і жанчыны ў працэсе зносін з бацькамі, адбываецца яго ўваходжанне ў свет чалавечых адносін. Адмоўныя ўспаміны дзяцінства вельмі шкодныя, яны абумоўліваюць мысленне, пачуцці і ўчынкі ў дарослым узросце. Таму вельмі важна ўмець знаходзіць аптымальныя варыянты дазволу ўзніклых сямейных цяжкасцяў, не ўцягваць у іх дзяцей.

Самае прымальнае выйсце з канфлікту – кампраміс, адкрыты пошук найбольш зручнага і справядлівага для абодвух бакоў рашэння. Важна навучыцца кіраваць адмоўнымі эмоцыямі, умець рашаць канфлікт з пазіцыі дабрыні. Вядомы чэшскі псіхатэрапеўт С. Кратахвіл прапанаваў своеасаблівую шлюбную тактыку, прытрымліванне якой спрыяе папярэджанні магчымых канфліктаў. У прыватнасці, ён рэкамендуе выкарыстоўваць пазітыўныя формы паводзін.

1. Цікавіцца партнёрам, спазнаць яго не толькі дадатныя якасці, але і зразумець яго слабыя бакі.

2. Слухаць партнёра. Уменне слухаць забяспечвае добры кантакт у сям'і, больш каштоўны, чым уменне казаць.

3. Не марнатравіць крытыкай. Крытыка не павінна падзець добрыя якасці партнёра, яна павінна ўтрымоўваць пазітыўныя элементы.

4. Разумець свае памылкі. Калі зразумець свае памылкі, то сваркі і канфлікту можна пазьбегнуць.

5. Увайсці ў становішча іншага. Калі чалавек паспрабуе паставіць сябе на месца іншага, паспрабуе зразумець сітуацыю, дазволіць пазбегнуць канфлікту.

6. Усміхацца. Ветлівая ўсмешка процілеглая канфлікту. Ветлівасць і добразычлівасць аднаго выклікае аналагічную зваротную рэакцыю ў іншага, здымае напругу.

Літаратура:

Шуман С.Г., Шуман В.П. Канфлікты ў маладой сям'і: прычыны, шляхі ўстаранення. - Мн.: Універсітэцкае, 1989. - 80 с.

Паважаныя бацькі!

Асновы выхавання дзяцей закладваюцца ў дашкольным узросце, таму пажарна-прафілактычная работа з дзецьмі павінна пачынацца з самага ранняга дзяцінства. Вялікая дапытлівасць дзіцяці. Яму хочацца ўсё пазнаць і самому ўсё выпрабаваць. І, вядома, у першую чаргу дзіця цікавяць яркія і надоўга запамінальныя з'явы і прадметы. А што можа быць цікавей агню, з якім дзіця сустракаецца на кожным кроку? Таму, перад вамі бацькі стаіць наступная задача: самастойна навучыць дзяцей дзейнічаць у складанай сітуацыі. Ва ўзросце ад трох да шасці гадоў дзеці часта ў сваіх гульнях паўтараюць вашыя ўчынкі і дзеянні, адлюстроўваюць паводзіны і працу. На дадзеным этапе развіцця дзіцяці неабходна ўсталяваць дакладнае «нельга» да ўсіх пажаранебяспечных рэчываў, электрапрыбораў і небяспечных прадметаў. Пакуль ваша дзіця не падрасце: гаручыя вадкасці, запалкі, свечкі, запальніцы, прасы, электрапліткі, абагравальнікі і г.д. - варта прыбіраць у такія месцы, адкуль ён не зможа іх дастаць. Прычым хаваць гэта трэба так, каб у дзіцяці не ўзнікла падазрэнне, што названыя прадметы вы наўмысна хаваюцца ад яго, інакш цікаўнасць можа ўзяць верх над забаронай.

Чым старэй становіцца дзіця, тым шырэй кола пытанняў, якія цікавяць яго, тым разнастайней гульні, тым самастойней ён у сваіх дзеяннях. Імкненне да самастойнасці асабліва праяўляецца ў той час, калі дзеці застаюцца адны. Прычым «адны» яны могуць заставацца нават пры бачнай прысутнасці нас дарослых. Пасля безумоўных забарон дзеці пачынаюць гуляць з пажаранебяспечнымі прадметамі ў патаемных месцах. Тут-то і адкрываецца шырокі прастор для дзіцячых падпалаў. Большасць «дзіцячых пажараў» здараюцца ў дашкольным узросце. Менавіта таму, асновы бяспекі і першыя знаёмствы з агнём - закладваеце вы, бацькі.

Рэакцыя дзяцей падчас пажару:

- Напалоханае дзіця заплюшчвае вочы ці хаваецца ў зацішнае месца, думаючы, што там яго ніхто не знойдзе, так праяўляецца інстынкт самазахавання.

- Дзіця можа крычаць ад страху, але калі шок ад падзеі занадта вялікі - голас можа адмовіць, і дзіця будзе проста моўчкі хавацца, што ў выпадку пажарнай небяспекі значна ўскладняе яго пошук і павышае рызыку гібелі.

- Дзеці часта баяцца пажарных у вялікіх яркіх касцюмах, прымаючы іх пачвар з мульцікаў і казак, а таму хаваюцца і ад іх таксама. Абавязкова, раскажыце дзіцяці гісторыі пра тое, як яго равеснік змог спыніць пажар і выратаваць сяброў, як адважныя пажарныя дапамагаюць пры тушэнні агню і да таго падобнае.

Важна, каб дзіця зразумеў, што падчас пажару нельга паддавацца пачуццю страху і моўчкі хавацца, а можна выратаваць сябе і іншых. Ні ў якім разе не палохайце дзіця тым, што пры яго дрэнных паводзінах паклічце страшнага дзядзьку-пажарнага, раскажыце дзіцяці гісторыі, у якіх гаворка ідзе аб гульні з запалкамі, смерці ад узгаранняў і пажараў.

Бацькі, вам трэба навучыць  дзіця таму, як правільна паводзіць сябе пры пажары, расказаць і паказаць месца, дзе ў памяшканні знаходзіцца пажарная шафа, супрацьпажарнае абсталяванне або сродкі, якія дапамагаюць тушэнню полымя (шчыльныя тканкавыя рэчы, коўдры).

Дзіця павінна ведаць, што калі ён бачыць полымя, то трэба:

1. Не дакранацца да агню, а клікаць на дапамогу дарослых!

2. Калі дарослых няма дома, выйсці з кватэры і звярнуцца па дапамогу да суседзяў!

3. Не шукаць хованкі ў падпаленай кватэры!

4. Калі кватэра зачыненая, не паддавацца паніцы, а тэлефанаваць 101 ці 112 і клікаць на дапамогу суседзяў!

Неабходна памятаць, што небяспечней агню можа быць толькі дым. Каб не задыхнуцца пры пажары, варта дыхаць праз мокрую марлю і паўзці да выхаду, не паднімаючыся на ногі. Дым мае ўласцівасць паднімацца ўгару.

В жизни каждого из нас возникают трудные жизненные ситуации, и все мы    по-своему реагируем на неприятности и по-разному ищем выход из сложной ситуации. Одни мирятся и приспосабливаясь «плывут по течению». Другие ищут выход из трудной жизненной ситуации с помощью действий направленных на преодоление проблем и неприятностей. Сложная жизненная ситуация всегда характеризуется несовпадением между тем, что мы хотим (достичь, сделать и т.п.), и тем, что мы можем. Трудные жизненные ситуации вызывают неприятные эмоции и поэтому становятся эмоционально труднопереносимыми.            Как можно выйти из трудной жизненной ситуации? Склонность винить себя во всех своих неудачах — это не выход, ведь вы можете быть ответственны за себя и свои поступки. А значит, только вы можете изменить свою жизнь, выбрать правильное решение, найти выход из ситуации. Трудные жизненные обстоятельства способны вызвать тревогу, панику, раздражение, а эти факторы могут выбить из колеи и не помогут сделать правильный шаг в сторону решения проблемы. Не принимайте решений «на горячую голову», сделайте передышку. Постарайтесь расслабиться — прогуляйтесь, полежите в ванной, выпейте травяной чай.

          Необходимо точно определить, какие чувства вы испытываете. При сильной обиде, злости, ревности разум не позволяет воспринять действительность правильно. Необходимо помнить, что все пройдет и ваши трудности уже через некоторое время будут восприниматься как пустяки.          Не помешает тут и ручка с бумагой, ведь за мыслями часто не угонишься — а тут все будет структурировано. Вам нужно полностью описать сложившуюся трудность, а потом выяснить ее самый плохой исход. Если вы уже знаете худший вариант — это лучше, чем неизвестность. Затем вам нужно написать самый хороший исход ситуации. В соответствии с ним уже напишите план действий, который поможет достичь этого благоприятного исхода.

Если же вы не знаете исход проблемы, то придумайте ее вероятные варианты, а затем по мере течения жизни у вас будет конкретизироваться факторы и может вы сможете повлиять на ситуацию. Не живите в подавленном состоянии, отвлекайтесь, займитесь тем, чем нравится, отдохните. Воспринимайте трудную ситуацию как важный жизненный опыт.

Поиск — вот что требуется при любой проблеме, ведь выходов всегда много. Превращайте энергию трудностей в свое русло.

Где найти помощь в трудной ситуации?          Близкие люди, окружающие тебя. Семья, школа, твой классный руководитель, педагог-психолог, медицинский работник, заместитель директора по воспитательной работе, директор тебе помогут добрым советом, постараются разобраться в ситуации, подключить дополнительные организации при необходимости.

Бацькоўская любоў, як і матчына, неабходна для нармальнага развіцця дзіцяці. Адсутнасць увагі з боку мамы ці таты можа прывесці да скажэння светаадчування і парушэння паводзін дзіцяці. Бо ад абодвух бацькоў залежыць, якім вырасціць іх дзіця.
І сёння хочацца пагаварыць менавіта аб татах. Яго роля ў жыцці і развіцці дзіцяці пераацаніць немагчыма, а разумець важна.

Аж да другой паловы XX ст. даследаванні псіхолагаў дзіцяча-бацькоўскіх адносін разглядалі пераважна адносіны дыяды "маці-дзіця". Толькі ў другой палове 1970-х гадоў роля бацькі стала прадметам вывучэння псіхалогіі. Прычынай таго, што постаць бацькі ў выхаванні дзіцяці да гэтага часу цалкам ігнаравалася, былі стэрэатыпы грамадства, паводле якіх догляд за дзіцем і яго выхаванне з'яўляюцца выключна жаночымі абавязкамі.
Хоць роля бацькі ў жыцці дзіцяці, у далейшым і дарослага чалавека важная не менш, чым матчына, - з гэтым ці наўрад паспрачаешся. І тут узнікае мноства пытанняў:

♦ Як уплывае бацька на развіццё дзіцяці і яго дарослае жыццё?

♦ Якія функцыі ён выконвае і ў чым іх адрозненне ад мацярынскіх?
Добры бацька - гэта той, хто праяўляе клопат аб патрэбах дзіцяці адпаведнасці з яго індывідуальнасцю і ўзроставымі асаблівасцямі і з'яўляецца галоўным у сямейнай іерархіі ў адносінах да яго.
Мала быць бацькам фармальна, важна выконваць бацькоўскую ролю. І гэта аднолькава ставіцца як да мамы, так і да таты.
Бацька аказвае ўсёабдымны ўплыў на нашае ўспрыманне свету.Так, паводзіны і адносіны бацькі да свайго дзіцяці ўплываюць на:
-упэўненасць у сваіх сілах, пачуццё бяспекі і абароненасці;
-асабістыя межы: што мне можна, а што нельга, што ў адносінах да мяне добра, а што недапушчальна, на што я здольны, а чаго мне не дасягнуць;
-самаідэнтыфікацыю, самаацэнку (Хто я? Які я?), гэта значыць на прыняцце або непрыманне сябе;
-сцэнарый асабістых адносін - мужчынска-жаночых і дзіцяча-бацькоўскіх;
-самарэалізацыю прад'яўляць сябе, рызыкаваць, тварыць новае, жыць сваё жыццё і ісці сваім шляхам, у тым ліку на сталенне і ініцыяцыю, праходжанне жыццёвых крызісаў;
-адносіны з соцыумам — структурай, іерархіяй, уладай, асабістай адказнасцю; здольнасць убудавацца ў грамадства і заняць у ім годнае месца.
УПЭЎНЕНАСЦЬ У САБЕ
Пакуль дзіця знаходзіцца ў матчынай чэраве, тата выконвае вельмі важную функцыю: забяспечвае бяспеку, абарону, падтрымку і апору для будучай мамы. Ад стану і самаадчування цяжарнай жанчыны напрамую залежыць, як будзе ўспрымаць немаўля навакольны свет - як надзейнае і дастаткова бяспечнае месца, а сябе - як жаданага і дастаткова добрага, ці ён будзе адчуваць свет як нешта пагрозлівае і агрэсіўнае, а самога сябе - бездапаможным, адкінутым, непатрэбным.
МЕЖЫ
Традыцыйна лічыцца, што тэма межаў - мужчынская. Пашыраць тэрыторыю, абараняць вонкавыя межы ад ворагаў, усталёўваць правілы і законы, адрозніваць сваё і чужое... Не выпадкова бацькоўская энергія звязаная з адчуваннем абароны, якое ў тым ліку даюць межы.
Шмат разоў праверана: межы, пастаўленыя мамай, правяраюцца, пастаўленыя татам - не аспрэчваюцца.Тэма межаў надзвычай важная не толькі сама па сабе, але і ў кантэксце іншых тэм - упэўненасці, самаідэнтыфікацыі, адносін з блізкімі і соцыумам і г. д. Функцыі межаў выяўляюцца рознымі спосабамі.
РАСШЫРЭННЕ ТЭРЫТОРЫІ
Калі мама засцерагае дзіця, імкнецца максімальна засцерагчы яго, то тата - праваднік усяго новага. Межы - гэта не толькі забароны, як многія вар'яцка разумеюць, але і дазвол: "мМожна", "яЯ гэта магу", "я магу сабе дазволіць". Галоўная ўмова - рабіць гэта ў рамках бяспекі. Значэнне дазвольных пасланняў ад бацькі цяжка пераацаніць: у літаратуры па выхаванні не выпадкова сцвярджаецца, што спалучэнне забарон і дазволаў павінна быць прынамсі ў суадносінах 1:3, гэта значыць адна забарона на тры дазволы.
АБАРОНА ТЭРЫТОРЫІ
Людзі, у якіх тата выстаўляў адэкватныя забараняльныя і дазваляльныя межы, добра разумеюць, што можна дазваляць рабіць іншым у адносінах да сябе, а што недапушчальна. Як следства - яны добра адчуваюць і паважаюць межы іншых, умеюць спакойна заяўляць аб сваіх межах і, калі неабходна, настойваць на іх захаванні. Людзі, якія не атрымалі ад бацькі ў дзяцінстве такога досведу, у сваіх дарослых адносінах альбо празмерна зліваюцца з партнёрам, альбо празмерна дыстанцуюцца. У канфлікце інтарэсаў - альбо празмерна абыходзяцца сваімі, альбо недапушчальна паводзяць сябе ў адносінах да іншых. Або застаюцца ў разбуральных адносінах, або ірвуць кантакт там, дзе можна дамаўляцца і супрацоўнічаць. І прычына ўсяго адна - недастатковае адчуванне ўласных межаў.
ЗАХАВАННЕ ПРАВІЛАЎ І ЗАКОНАЎ
Калі маміна задача - у каханні і прыняцці, то роля таты - усталяваць межы і нормы паводзін. Маме значна прасцей казаць аб правілах, абапіраючыся на сілу і аўтарытэт бацькі. Менавіта такі падзел функцый паміж мамай і татам выклікае ў дзіцяці адчуванне, што ўсё правільна: мама кахае і не адпрэчвае, тата вучыць і забяспечвае бяспеку. Бо межы (у дадзеным выпадку правілы) - гэта яшчэ і апора, магчымасць адчуць сябе ўстойліва, абаронена.
ТЭМА ІДЭНТЫЧНАСЦІ: САМААДНОСІНЫ І ПРЫНЯЦЦЕ СЯБЕ
Ідэнтычнасцю называюць тое, як чалавек адказвае сам сабе на пытанне "хто я?" і ўсе пытанні, звязаныя з гэтым паняццем: "кім і якім я сябе лічу, адчуваю, уяўляю?", "як я праяўляюся па-за?". Усё гэта важна для самаадчування чалавека ў свеце, яго самапрад'яўлення і самарэалізацыі.Першае ўяўленне аб сабе дзіця атрымлівае ад мамы і таты. Прычым калі ад мамы патрабуецца максімальна магчымае прыняцце, то ад таты хутчэй ацэнка, ухвала таго, якія мы ёсць.
АДНОСІНЫ
Першы вопыт значных адносін дзіця атрымлівае ў бацькоўскай сям'і і разам з ім - сцэнарый адносін паміж бацькамі як узор мужчынска-жаночых адносін.
Тым не менш для дзяўчынак і для хлопчыкаў роля таты будзе пра рознае.
Для дзяўчынкі. Адчуванне "я добрая, разумная, прыгожая і каханая" перадаецца менавіта праз стаўленне бацькі да сваёй дачкі. Калі бацька адчувае безумоўнае захапленне і гонар у адносінах да дачкі (гэта значыць толькі таму, што яна - дзяўчынка, дачка, а не таму, што яна нешта правільна ці добра зрабіла), то, сталая, жанчына, хутчэй за ўсё, не будзе адчуваць праблем з палавой ідэнтычнасцю і будзе жыць з унутраным адчуваннем, што яна дзіўная, унікальная, цудоўная і дасканалая.
Прыняцце або непрыняцце ўласнай жаноцкасці складаецца з таго, як мужчына ставіцца і да сваёй дачцы, і да яе маці - сваёй жонцы.
У адрозненне ад дзяўчынак, хлопчыку важна адабрэнне бацькам яго дзеянняў, уменняў і кампетэнцыі, яго дасягненняў. "Я хачу быць як тата" - "я як тата" - "трэба ж, а ў чымсьці я лепшы за тату!" І, нарэшце, "я варты свайго бацькі!". Ролевыя паводзіны ў сям'і мужчыны як мужа і бацькі - гэта адказы на пытанні "як тата паводзіў сябе з мамай?", "як ён паводзіў сябе са мной, калі я быў дзіцем?", "як ён праяўляў сябе як мужчына?". Гэта частка пра ўчынкі і вартасці за імі каштоўнасці і перакананні пра жанчыну, сям'ю і сваю ролю ў ёй.А таксама пра тое, як паводзіць сябе ў крытычных сітуацыях - канфліктах, непрыемнасцях і няўдачах, праблемах і крызісах.
праява СЯБЕ Ў СВЕЦЕ І ІНІЦЫЯЦЫЯ
Яшчэ адна значная тэма ў жыцці кожнага чалавека. Здольнасць дзейнічаць, прад'яўляць сябе, рызыкаваць, тварыць новае, жыць сваё жыццё і ісці сваім шляхам, заможнасць як прафесіянала, аднаго з бацькоў, мужа, а таксама сталенне, праходжанне жыццёвых крызісаў, без якіх неймаверна разгортванне нашага ўнікальнага жыццёвага патэнцыялу, — усё гэта пра самарэалізацыю і ініцыяцыю.
Для немаўля мама - гэта цэлы свет, у якім само дзіця - спачатку ва ўлонні, а потым ледзь нарадзіўшыся - як частка, працяг гэтага свету. Адносіны мамы і дзіцяці першапачаткова сімбіятычныя. Задача сталення - сепарацыя, аддзяленне ад мамы. І далей - праходжанне праз шэраг ініцыяцый (любы ўзроставы крызіс - гэта не што іншае, як ініцыяцыя), якія спрыяюць росту самастойнасці, адказнасці і магчымасці чалавека ўплываць на гэты свет, змяняючы яго, а значыць, рэалізуючы свой патэнцыял. Дапамога ў сепарацыі і ў праходжанні ўзроставых ініцыяцый аказвае дзіцяці менавіта бацька.
ТЭМА САЦЫЯЛЬНАЙ РЭАЛІЗАЦЫІ
Гэтая тэма звязана з самарэалізацыяй, аднак калі самарэалізацыя больш адносіцца да ідэнтычнасці ("хто я?", "які я?"), то тэма сацыяльнай рэалізацыі адносіцца да таго, як чалавек праяўляе сябе ў соцыуме.
Я СЯРОД ІНШЫХ
Гэта баланс паміж канкурэнцыяй і супрацоўніцтвам з навакольнымі, здольнасць фармаваць сваё асяроддзе. Папа дае нам першы вопыт супрацоўніцтва, рызыкі, саперніцтва як у адносінах з мамай, так і ў адносінах з дзіцем.
ПАСТАНОЎКА І ДАСЯГНЕННЕ МЭТАЎ
З бацькоўскай фігурай звязана ўсё, што датычыцца пастаноўкі і дасягнення мэт: магчымасць вызначаць свае ўласныя мэты, абапіраючыся на ўласную індывідуальнасць і каштоўнасці, здольнасць структураваць сваю дзейнасць, разбіваючы мэту на канкрэтныя выканальныя задачы, здольнасць да валявога намаганні, адтэрміноўцы задавальнення дзеля дасягнення мэты, здольнасць перажываць поспех, ганарыцца сваімі перамогамі, а таксама і ўстойлівасць перад няўдачамі, вера ва ўласныя сілы.
СІСТЭМАЎТВОРЧАЯ РОЛЯ БАЦЬКІ
Сямейнай сістэмай называецца супольнасць людзей, аб'яднаных роднаснымі і шлюбнымі сувязямі і адносінамі. У кожнага чалавека ёсць сваё месца ў сямейнай сістэме, свая чарговасць з'яўлення ў ёй і свае сувязі з астатнімі чальцамі.
Бацькаўскія функцыі маюць вялікае значэнне для існавання сямейнай сістэмы, асабліва для дзіцяці.Чаму менавіта ад бацькі залежыць адчуванне прыналежнасці да сямейнай сістэмы? Калі сваю прыналежнасць маці дзіця адчувае фізічна яшчэ з перыяду ўнутрычэраўнага існавання, то кантакт з бацькам прынцыпова адрозніваецца для дзіцяці: гэта першапачаткова іншы, асобны чалавек, смутна знаёмы і родны, але ўсё роўна асобны. Ён такі ж важны, як мама, такі ж блізкі дзіцяці, як і яна, больш за тое - ён утварае з мамай пару, тым самым ставячы пад сумнеў патрэбнасць дзіцяці ў гэтых адносінах. Сістэмаўтваральная роля бацькоўскай фігуры заключаецца ў тым, як ставіцца тата да дзіцяці.
Ролі і функцыі мамы і таты істотна адрозніваюцца сябар ад сябра, і менавіта дзякуючы гэтаму адрозненні дзіця можа гарманічна развівацца і сталець.
Якая б добрая ні была ў дзіцяці мама, як бы шмат яна ні рабіла для яго развіцця, бацькава выхаванне замяніць ёй не пад сілу. Толькі сумесна бацькі могуць даць малому неабходныя арыенціры ў жыцці і выхаваць з яго псіхалагічна спелую асобу.

Паўлючук Т.А., педагог сацыяльны

Стварэнне бяспечных умоў жыццядзейнасці выхаванцаў, фарміраванне культуры бяспечнай жыццядзейнасці ў дзяцей, фарміраванне навыкаў усвядомленых бяспечных паводзін – асноўныя задачы, якія знаходзяцца пад пільнай увагай педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі. У Дырэктыве Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 1 "Аб мерах па ўмацаванні грамадскай бяспекі і дысцыпліны" выкладзена патрабаванне "...арганізаваць ва ўсіх калектывах і па месцы жыхарства грамадзян навучанне па дзеяннях ва ўмовах надзвычайных сітуацый".

   У Кодэксе Рэспублікі Беларусь аб адукацыі (арт.41, п.2) дакладна пазначана, што ахова здароўя ўключае прапаганду і навучанне навыкам здаровага ладу жыцця; вызначаны асноўныя патрабаванні да арганізацыі адукацыйнага працэсу - ахову здароўя навучэнцаў (ст.91).

   У Адукацыйным стандарце дашкольнай адукацыі пазначана, што "фізічнае развіццё з'яўляецца адным з асноўных напрамкаў развіцця дзіцяці" і прадугледжвае фарміраванне асноў здаровага ладу жыцця, фарміраванне першасных ведаў аб здароўі, спосабах яго ўмацавання, фарміраванне адаптыўных здольнасцей.

   Цяпер у Вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі Рэспублікі Беларусь адзначаецца неабходнасць рыхтаваць выхаванцаў да бяспечнага жыцця ў рэальным навакольным асяроддзі - прыроднага, тэхнагеннага і сацыяльнага. Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі Рэспублікі Беларусь з мэтай сацыяльна-маральнага і асобаснага развіцця дзіцяці прапануе пабудову адукацыйнага працэсу з улікам відаў дзіцячай дзейнасці і адпаведных ім форм арганізацыі адукацыйнага працэсу.

У дзяцей 2-3 гадоў неабходна фармаваць:

• навыкі паводзін, якія спрыяюць захаванню жыцця і здароўя (Не падыходзь да незнаёмых людзей; Нічога не засоўвай у разеткі; Не бяры нож і нажніцы, імі можна параніцца; Не падыходзь на вуліцы да незнаёмых коткам, сабакам – могуць укусіць, падрапаць; стаяць на бяспечным адлегласці ад арэляў, пры хадзе і бегу па няроўнай паверхні часцей глядзець пад ногі; пры спуску з лесвіцы трымацца за парэнчы, не пераступаць праз прыступкі і інш
• уменне звяртацца па дапамогу да навакольных у выпадку небяспекі (гучна закрычаць, паказаць рукой у бок небяспекі).

У дзяцей 3-4 гадоў фарміраваць уяўленні:

• аб (аб) вогненебяспечных прадметах і вострых прадметах, якія могуць нанесці шкоду здароўю (запалкі, свечкі, нож, нажніцы, відэлец, заменчаны аловак);
• колерам святлафора (зялёны - для пераходу вуліцы, жоўты -чаканне іншага сігналу святлафора, чырвоны - пераходзіць вуліцу нельга); пешаходным пераходзе "зебра", дарожным знаку "Пешаходны пераход".

Фарміраваць (развіваць) уменні:

• выконваць правілы бяспечных паводзін дома, у групе (нельга набліжацца да адчыненага акна, дзверы гаўбца, прымаць таблеткі можна толькі па прызначэнні лекара, калі іх даюць бацькі, таму што можна атруціцца; асцярожна перасоўвацца пры спуску з усходаў; паклікаць на дапамогу, калі зваліўся , параніўся); засцерагаць вочы (чапаць чыстымі рукамі, не кідацца пяском); піць толькі чыстую ваду (кіпячоную, бутыляваную);
• выконваць правілы бяспечных паводзін на дарозе (спыняцца перад рухомым транспартам, выконваць правілы пераходу дарогі, рухі па тратуары), на ўчастку (правільна карыстацца гульнявым абсталяваннем, гуляць на ўчастку; калі незнаёмец кліча сысці з участка да мамы, паклікаць педагагічнага работніка; да бяздомных; жывёлам падыходзіць небяспечна, таму што яны могуць напалохаць);
• выконваць правілы пажарнай бяспекі (нельга браць запалкі - гэта можа прывесці да пажару; нельга чапаць падпаленыя свечкі, падыходзіць блізка да падпаленага агню, таму што можна атрымаць апёк).

У дзяцей 4-5 гадоў фарміраваць уяўленні:

• аб правілах бяспечнага абыходжання з жывёламі (небяспечна дражніць сабак, чапаць бяздомных жывёл, таму што яны могуць укусіць);
• правілах дарожнага руху (сігналы святлафора, рух па абочынах і тратуарах, пераход праезнай часткі, пры чаканні транспарту);
• правілах бяспечных паводзін у небяспечных сітуацыях у побыце: на кухні (самастойна карыстацца газавай плітой небяспечна, таму што можна атруціцца газам ці можа ўзнікнуць пажар; уключаць кран з гарачай вадой толькі ў прысутнасці дарослага; вострыя, колючыя і рэжучыя прадметы – малаток, нож, нажніцы, тарку, іголку, шпільку, спіцы – выкарыстоўваць строга па прызначэнні, не песціцца і не гуляць з імі, таму што можна параніцца, захоўваць іх у спецыяльным месцы); у пад'ездзе (па лесвіцы хадзіць, трымаючыся за парэнчы і руку дарослага; заходзіць у ліфт толькі з бацькамі, не скакаць, не націскаць на дзверы); у двары (калі ўбачыў асу, пчалу, не рабіць рэзкіх рухаў; не датыкацца вуснамі або мовай да металічных прадметаў у мароз, таму што можна параніцца; катацца на арэлях седзячы, моцна трымаючыся за поручні); у аўтамабілі (сядзець у спецыяльным дзіцячым крэсле прышпіленым, паводзіць сябе ў салоне спакойна);

Фарміраваць (развіваць) уменні:

• ужываць правілы бяспечных паводзін у месцах, небяспечных для жыцця і здароўя, у хаце (небяспечна чапаць разеткі, засоўваць у разетку пальцы, прадметы - можна атрымаць апёк, электрычнымі прыборамі могуць карыстацца толькі дарослыя; небяспечна падыходзіць блізка да каміна і печцы з агнём, ведаць правілы тушэння кутка, які выпаў, іскры, малога агню, адзення, небяспечна выглядаць з адкрытага акна і балкона, таму што можна ўпасці; нельга браць запалкі); на вуліцы (пераходзіць дарогу трэба па пешаходным пераходзе на зялёны сігнал святлафора; не падыходзіць да адкрытага люка, таму што ў яго можна праваліцца; хадзіць па тратуары з правага боку, трымаючыся за руку дарослага); у прыродзе (нельга доўга знаходзіцца на адкрытым сонца, таму што можна перагрэцца, атрымаць сонечны ўдар; купацца ў вадаёме толькі ў прысутнасці дарослых, падчас купання карыстацца надзіманым кругам, нарукаўнікамі, камізэлькай; хадзіць у лес толькі з дарослымі, збіраць і спрабаваць толькі знаёмыя ягады і грыбы, таму што сярод незнаёмых могуць быць атрутныя і імі можна атруціцца (катацца на каньках, санках, лыжах толькі ў спецыяльна адведзеных для гэтага месцах);
• бяспечных паводзін у патэнцыйна небяспечных сітуацыях: згубіўся (звярнуцца па дапамогу да міліцыянера, жанчыны з дзіцем ці прадаўца ў краме); сустрэча з незнаёмцам (не падыходзіць і не размаўляць з незнаёмым чалавекам, таму што ён можа быць небяспечным; калі незнаёмец спрабуе адчыніць дзверы, патэлефанаваць у міліцыю па тэлефоне 102, 112 і назваць свой адрас; калі падазроны чалавек блізка падыходзіць, хутка сыходзіць, уцякаць ад яго і клікаць на дапамогу «Дапамажыце!»);
• бяспечнага катання на ровары, самакаце (катацца ўнутры двара, у парку; не выязджаць на праезную частку вуліцы ці двара; аб'язджаць маленькіх дзяцей і пажылых людзей; у выпадку ўдару ці траўмы пры падзенні - звярнуцца да каго-небудзь з дарослых для аказання першай дапамогі ); на санках, лыжах (з'язджаць з горкі, седзячы на ​​санках; з'язджаць са схілу на лыжах па чарзе, праз пэўны інтэрвал часу; небяспечна катацца з горкі або са схілу, з якіх можна выехаць на дарогу, таму што можна патрапіць пад які праязджае аўтамабіль).

У дзяцей 5-7 гадоў фарміраваць уяўленні:

• аб (аб) правілах паводзін у надзвычайных сітуацыях у побыце: пры пажары (выбегчы з пакоя і паклікаць дарослых на дапамогу, патэлефанаваць па тэлефонах 101, 104, 112, нельга хавацца), пры паломцы вадаправода (падставіць ёмістасць пад кран, паклікаць на дапамогу дарослых, папярэдзіць суседзяў);

небяспечных для жыцця і здароўя месцах на вуліцы (шаша; люк; будаўнічая пляцоўка), у кватэры (разеткі, тэлевізар, электраабагравальнік, адкрытае акно, балкон, камін з агнём, газавая пліта, электрапліта).Развіваць уменні:

• выконваць правілы бяспечнага абыходжання з электрапрыборамі (электрапрыборы ў разетку ўключае і выключае толькі дарослы, забараняецца гуляць з разеткай, дакранацца да электрапрыбораў мокрымі рукамі);
• самастойна ўжываць правілы бяспечнага абыходжання з жывёламі (не падыходзіць блізка да чужых жывёл, да сабак, якія сядзяць на прывязі; не чапаць жывёл у той час, калі яны спяць ці ядуць; пасля таго як пагладзіў жывёлу, абавязкова вымыць рукі);
• выконваць правілы бяспечных паводзін у якасці пешахода і пасажыра ў стандартных небяспечных сітуацыях на вуліцы (ідучы па тратуары, прытрымлівацца правага боку, абыходзіць люкі і іншыя перашкоды, а таксама сустрэчных пешаходаў; пераходзіць праезную частку дарогі па пешаходным або па надземным і падземным пераходзе), у аўтамабілі (падчас руху не высоўваць галаву, не выстаўляць руку з акна, не адчыняць дзверы), у ліфце (карыстацца ліфтам можна толькі ў суправаджэнні знаёмага дарослага, уваходзіць у ліфт пасля знаёмага дарослага).

Падрыхтаваў:

Паўлючук Т.А., педагог сацыяльны

У зімовы час года, калі ранішнія і вячэрнія гадзіны змрочныя, шлях юных пешаходаў ад дома да школы або дзіцячага сада і назад можа праходзіць па-за светавым днём. Аднак дзіця заўсёды павінна быць прыкметнае на дарозе. Таму бацькам трэба паклапаціцца аб дадатковых мерах бяспекі. Не апошнюю ролю ў гэтым гуляе адзенне, а дакладней яго колер і святлоадбівальныя элементы.

Для пешахода вельмі важна быць заўважным. Па дадзеных статыстыкі большасць наездаў транспарта на пешаходаў адбываюцца менавіта з-за дрэннай бачнасці пешых людзей.

Многія вытворцы дзіцячага адзення клапоцяцца не толькі аб прыгажосці і зручнасці сваёй прадукцыі, але і бяспецы юнага пешахода, выкарыстоўваючы святлоадбівальныя элементы: малюнкі на куртках, устаўныя палоскі і г.д. Пры выбары адзення трэба аддаваць перавагу менавіта такім мадэлям.

Пры адсутнасці спецыяльнага адзення неабходна набыць іншыя формы святлоадбівальных элементаў, якія могуць быць размешчаны на сумцы, куртцы або іншых прадметах. Такімі ж элементамі бяспекі варта абсталяваць санкі, каляскі і інш.

Адным з самых эфектыўных спосабаў знізіць рызыку дарожна-транспартных здарэнняў з'яўляецца выкарыстанне святлоадбівальных элементаў на адзенні ці сумцы. Такі элемент (флікер) вырабляецца са спецыяльнага матэрыялу, які валодае здольнасцю адлюстроўваць святло фар на адлегласці ад 130 да 400 метраў. Святлоадбівальнікі могуць мець любую форму і афарбоўвацца ў любыя колеры, таму іх лёгка можна ператварыць з сігнальнай прынады ў модную дэталь адзежы.

Святлоадбівальнікі ўсіх тыпаў (падвескі, значкі, рамяні і нашыўкі, налепкі, святлоадбівальныя бранзалеты і бірулькі) лёгка замацоўваюцца на рукавах або штрыфлях адзення або на партфелі. Святлоадбівальнікі ў форме налепак зручна выкарыстоўваць дзякуючы клейкай аснове, якая надзейна ўтрымлівае сігнальны элемент на любой паверхні.

Зробім наш свет больш бяспечным! Беражыце сябе!

Флікер - гэта знак дарожнага руху!

Флікер - гэта, у першую чаргу, бяспека вашага дзіцяці на дарозе. Абазначце сябе і дайце ўбачыць вас шафер.

Святлоадбівальныя элементы павінны размяшчацца:

• падвескі лепш мацаваць за рамень, пояс, гузік, каб святлоадбівальнікі звісалі на ўзроўні сцягна;
• нарукаўныя павязкі і бранзалеты не павінны быць зачыненыя пры руху. Рэкамендуецца наносіць іх у выглядзе гарызантальных ці вертыкальных палос на палічку, спінку, знешнюю частку рукавоў, ніжнюю вонкавую частку штаноў, а таксама на галаўныя ўборы, рукавіцы, абутак і іншыя прадметы адзення;
• значкі могуць размяшчацца на вопратцы ў любым месцы;
• сумачку, партфель ці заплечнік, з прымацаванымі флікерамі, лепш насіць у правай руцэ, а не за спіной;
• найбольш надзейны варыянт для бацькоў - нанесці на адзенне дзяцей святлоадбіўныя тэрмааплікацыі або налепкі;
• у горадзе пры скрыжаванні праезнай часткі ў цемры рэкамендуецца мець святлоадбівальнікі злева і справа. Флікеры белага і цытрынавага колеру прызнаны найболей эфектыўнымі, у адрозненне ад флікераў чырвонага, зялёнага, сіняга колераў.

Як правільна насіць флікер

Штодзень за адсутнасць флікераў у Беларусі прыцягваецца да адміністрацыйнай адказнасці 200-300 пешаходаў, паведамляе прэс-служба УДАІ МУС. Святлоадбівальны элемент - гэта не абярэг, яго наяўнасць сама па сабе не гарантуе бяспекі. Кіроўца павінен убачыць флікер - тады ён заўважыць вас і паспее адрэагаваць.

Дабіцца максімальнага эфекту ад выкарыстання флікераў можна, калі прымацоўваць іх так, каб яны былі бачныя з усіх бакоў, раяць у ДАІ.

Святлоадбівальную стужку можна завязаць на рукаве ці штаніне.

Яна павінна вісець на вышыні калена з боку праезнай часткі. Лепш за ўсё выкарыстоўваць адначасова два ці больш святлоадбівальнікаў - з правага і з левага боку.

Таксама нагадаем, што святлоадбіўныя элементы толькі двух колераў – белага і цытрынавага – праходзяць сертыфікацыю і адпавядаюць усім патрабаванням. 

Чырвоныя, сінія, зялёныя флікеры малаэфектыўныя.

Правы і абавязкі пешаходаў

 Пешаход абавязаны:

-рухацца па тратуары, пешаходнай або веласіпеднай дарожцы, а пры іх адсутнасці - па абочыне.

У выпадку адсутнасці названых элементаў дарогі або немагчымасці руху пешаходаў па іх дапускаецца рух пешахода па краі яе праезнай часткі насустрач руху транспартных сродкаў.

Пры руху па краі праезнай часткі дарогі ў цёмны час сутак пешаход павінен пазначыць сябе святлоадбіўным элементам (элементамі). Святловяртальныя характарыстыкі дадзеных элементаў устанаўліваюцца тэхнічнымі нарматыўнымі прававымі актамі.

-пры адсутнасці ў межах бачнасці пешахода падземнага, надземнага, наземнага пешаходных пераходаў і перакрыжаванні пераходзіць (перасякаць) праезную частку дарогі па найкарацейшай траекторыі на ўчастку, дзе дарога добра праглядаецца ў абодва бакі, пераканаўшыся, што выхад на праезную частку дарогі бяспечны і сваімі дзеяннямі пешы створыць перашкоды для руху транспартных сродкаў.

Пры скрыжаванні праезнай часткі дарогі па-за падземным, надземным, наземным пешаходнымі пераходамі і скрыжаваннем у цёмны час сутак пешаходу рэкамендуецца пазначыць сябе святлоадбіўным элементам (элементамі).

-У цёмны час сутак і (або) пры недастатковай бачнасці дарогі ў выпадку руху па абочыне або па краі праезнай часткі дарогі пешаход, вядучы веласіпед, мапед, матацыкл без бакавога прычэпа, пазначаны габарытнымі агнямі, сігнальнымі ліхтарамі або святлоадбівальнікамі (святлоадбівальнымі стужкамі), павінен рухацца па ходзе руху транспартных сродкаў.

Прыпынак і стаянка транспартных сродкаў

-Пры вымушаным спыненні транспартнага сродку на праезнай частцы дарогі і ў месцах, дзе прыпынак забаронены, вадзіцель павінен прыняць разнастайныя меры для вывядзення яго за межы праезнай часткі дарогі.

Ліквідаваць узніклыя тэхнічныя няспраўнасці транспартнага сродку па магчымасці неабходна па-за праезнай часткай дарогі. У выпадку ўстаранення тэхнічных няспраўнасцей транспартнага сродку на праезнай частцы дарогі асобам, якія выконваюць такія дзеянні, рэкамендуецца знаходзіцца ў адзенні павышанай бачнасці са святлоадбіўнымі элементамі.

Такім чынам, можна знаходзіцца ў цёмны час сутак без святлоадбіўных элементаў:

на тратуары;

на пешаходнай або веласіпеднай дарожцы;

на асветленым пераходзе праз праезную частку дарогі.

Вельмі непажадана апынуцца без святлоадбіўных элементаў:

перасякаючы асветленую праезную частку па-за пераходам, у тым ліку, па лініі скрыжавання;

ведучы па абочыне або па краі праезнай часткі дарогі ровар, мапед або матацыкл, няхай нават пазначаныя габарытнымі агнямі, сігнальнымі ліхтарамі або святлоадбівальнікамі;

ухіляючы тэхнічныя няспраўнасці транспартнага сродку на праезнай частцы.

Дзяржаўтаінспекцыя катэгарычна супраць адсутнасці флікераў:

пры руху ў цёмны час сутак па краі праезнай часткі дарогі;

пры скрыжаванні неасветленай праезнай часткі па-за пераходам;

на неасветленым пераходзе праз праезную частку дарогі.

Выснова: Флікеры насіць усім і ўсюды!

Паўлючук Т.А., педагог сацыяльны

Дзіцячы сад - новы перыяд у жыцці дзіцяці. Для дзіцяці гэта, перш за ўсё, першы вопыт калектыўных зносін. Новую абстаноўку, незнаёмых людзей не ўсе дзеці прымаюць адразу і без праблем.

Большасць з іх рэагуюць на дзіцячы сад плачам. Адны лёгка ўваходзяць у групу, але плачуць увечары дома, іншыя - згаджаюцца ісці ў дзіцячы сад з раніцы, а перад уваходам у групу пачынаюць капрызнічаць і плакаць. Чым старэйшае дзіця, тым хутчэй яно здольнае адаптавацца.

Адаптацыя - гэта прыстасаванне арганізма да новага становішча, а для дзіцяці дзіцячы сад, несумненна з'яўляецца новай, яшчэ невядомай прасторай, з новым асяроддзем і новымі адносінамі. Адаптацыя ўключае шырокі спектр індывідуальных рэакцый, характар ​​якіх залежыць ад псіхафізіялагічных і асобасных асаблівасцей дзіцяці, ад сямейных адносін, ад умоў знаходжання ў дашкольнай установе. Як правіла, да 2-3 гадоў дзіця не адчувае патрэбы зносін з аднагодкамі, - яно пакуль не сфармавалася. У гэтым узросце дарослы выступае для дзіцяці як партнёр па гульні, узор для пераймання і задавальняе патрэбнасць дзіцяці ў добразычлівай увазе і супрацоўніцтве. Аднагодкі гэтага даць не могуць, паколькі самі маюць патрэбу ў тым жа. Таму нармальнае дзіця далёка не заўсёды можа хутка адаптавацца да дзіцячага сада, паколькі прывязаны да маці, і яе знікненне выклікае бурны пратэст дзіцяці, асабліва калі яно ўражлівае і эмацыйна адчувальнае. Калі дзіця адзінае ў сям'і, часта хварэе, адчувае страхі, то яго ўваходжанне ў дзіцячы сад павінна быць паступовым. Спачатку яго трэба прывесці ў групу, пазнаёміць з выхавальнікам і рабятамі, паглядзець разам цацкі, выклікаць цікавасць да новага асяроддзя і вярнуцца дадому. Затым некалькі дзён можна прыводзіць дзіця на непрацяглы час і ў залежнасці ад паводзін дзіцяці гэты час паступова павялічваць.

Што дае наведванне дзіцячага сада дзіцяці?

Першым чынам - магчымасць зносін. І ў першую чаргу зносін з аднагодкамі. Паколькі пачынаючы з трохгадовага ўзросту, дзіця мае патрэбу ў зносінах з іншымі дзецьмі. А досвед зносін з выхавальнікамі дапаможа яму ў далейшым пазбягаць цяжкасцей у зносінах з настаўнікамі. Дзіця даведаецца, што, апроч блізкіх дарослых, ёсць і іншыя дарослыя, да меркавання якіх трэба прыслухоўвацца.

У дзіцячым садзе дзіця атрымлівае магчымасці для інтэлектуальнага і фізічнага развіцця. З ім праводзяцца спецыяльныя заняткі - лепка, маляванне, музыка, аплікацыя, канструяванне, развіццё мовы, фізкультура, азнаямленне з сацыяльнай рэчаіснасцю, асновы матэматычных уяўленняў і г.д., якія сапраўды спрыяюць развіццю дзіцяці. Да таго ж, на гэтых занятках дзіцяці часта бывае па-сапраўднаму цікава.

Адным з несумненных плюсаў наведвання дзіцячага сада з'яўляецца набыццё самастойнасці. Прывучанне да штодзённай зарадкі, навядзення парадку пасля гульні - пасільная дапамога не толькі маме, але і сабе самому. Немалаважныя і набываныя дзіцем навыкі самастойнага апранання і распранання, якія прывіваюцца літаральна праз чатыры месяцы знаходжання ў дзіцячым садзе.

Бацькам важна ведаць, што пры паступленні ў дзіцячы сад усе дзеці праходзяць праз адаптацыйны перыяд. Умовы жыцця дзіцяці змяняюцца, калі яно паступае ў дзіцячы сад. Працэс прывыкання дзіцяці да дзіцячага сада даволі працяглы і звязаны са значнай напругай усіх фізіялагічных сістэм арганізма. Адаптыўныя магчымасці дзіцяці дашкольнага ўзросту абмежаваны, таму рэзкі пераход дзіцяці ў новую сацыяльную сітуацыю і працяглае знаходжанне ў стрэсавым стане могуць прывесці да эмацыйных парушэнняў і запаволення тэмпу псіхафізічнага развіцця.

Пачуцці і рэакцыі дзіцяці пры адаптацыі

Пры першых наведваннях сада ваша дзіця адчувае цэлую гаму адчуванняў, яго захлістваюць самыя разнастайныя эмоцыі:

1. Гнеў - спадарожнік моцнага стрэсу. Падчас адаптацыя ваша дзіця можа стаць вельмі ранімым. Выклікаць яго гнеў і агрэсію можна чым угодна - словамі, дзеяннямі ці нават выпадковым дакрананнем;
2. Яшчэ адным спадарожнікам адмоўных эмоцый дзіцяці з'яўляецца моцны страх. У першыя некалькі дзён сад для вашага дзіцяці становіцца сур'ёзнай пагрозай. Ён пачынае баяцца незнаёмых дзяцей і новых дарослых, бо гэта новыя твары, ён іх ніколі не бачыў;
3. Станоўчыя эмоцыі. Яны таксама прысутнічаюць і ідуць у процівагу адмоўным. Ваша дзіця адчувае эфект чагосьці новага. Гэта можа на час адцягнуць яго ад "цяжкіх" думак. Памятайце, чым хутчэй пройдзе адаптацыя, тым больш пазітыву ад наведвання дзіцячага сада атрымае ваша дзіця;
4. Пазнавальная дзейнасць на фоне моцнага стрэсу часта зніжана. Дзіця хоча зразумець, што адбываецца, яно разгубленае і запалоханае. Першы час яго не цікавяць нават цацкі;
5. Сацыяльныя кантакты цяжкія датуль, пакуль ваша дзіця не стане на шлях наладжвання зносін з іншымі дзецьмі;
6. Сацыяльныя навыкі ў стрэсавай сітуацыі часта губляюцца. Дзіця магло самастойна есці, апранацца і абувацца, але ў адзін момант яно нібы пра гэта забывае.Усё даводзіцца пачынаць спачатку. Такіх малых выхавальнікі вучаць зноўку есці, апранацца і мыцца;
7. Сон практычна знікае ці становіцца вельмі клапатлівым. Дзіця можа нармальна заснуць, але ўжо праз 10 хвілін сядзець на ложку;
8. Рухальная актыўнасць падчас адаптацыі моцна затарможана, а само дзіця становіцца малаактыўным. Аднак можа быць і прама супрацьлеглая рэакцыя, і дзіця становіцца гіперактыўным;
9. На першую пару змяняецца мова, пагаршаецца слоўнікавы запас. Прычына банальная - моцны стрэс. Праз час гэта праходзіць;
10. Змена апетыту - яшчэ адна магчымая праблема падчас адаптацыі. Пры гэтым ён можа як пагоршыцца, гэтак і ўзмацніцца.

Тыповыя памылкі бацькоў

Бацькі, аддаючы сына ці дачку ў дашкольную ўстанову, часта сутыкаюцца з цяжкасцямі. Разгледзім тыповыя памылкі і спосабы іх прадухілення.

У першую чаргу, гэта негатоўнасць бацькоў да негатыўнай рэакцыі дзіцяці на дашкольную ўстанову. Бацькі бываюць напалоханыя плаксівасцю дзіцяці, разгубленыя, бо дома ён ахвотна згаджаўся ісці ў дзіцячы садок. Трэба памятаць, што для малога - гэта першы вопыт, ён не мог загадзя ўявіць сабе поўную карціну, што плаксівасць - нармальны стан дашкольніка ў перыяд адаптацыі да дзіцячага саду. Пры цярплівым стаўленні дарослых яна можа мінуць сама сабой.

Частай памылкай бацькоў з'яўляецца абвінавачанне і пакаранне дзіцяці за слёзы. Гэта не выйсце з сітуацыі. Ад старэйшых патрабуецца толькі цярпенне і дапамога. Усё, што трэба дзіцяці, - гэта адаптавацца да новых умоў. Выхавальнікі дзіцячага сада павінны быць гатовы дапамагчы бацькам у гэты няпросты для сям'і перыяд.У першы час, калі дзіця толькі пачынае хадзіць у дзіцячы сад, варта таксама планаваць важныя справы, лепш адкласці выхад на працу. Бацькі павінны ведаць, што сын ці дачка могуць прывыкаць да сада 2-3 месяцы.

Яшчэ адна памылка бацькоў - знаходжанне ў стане занепакоенасці, трывожнасці. Яны клапоцяцца аб грамадскай думцы, адчуваюць унутраны дыскамфорт, хвалююцца, што недастаткова добрыя ў ролі "мамы" і "таты". Найперш ім трэба супакоіцца. Дзеці маментальна адчуваюць, калі бацькі хвалююцца, гэты стан перадаецца ім. Бацькам вельмі важна разумець, што дзіця праходзіць адаптацыю да новых умоў жыцця. Варта пазбягаць размоў аб слёзах малога з іншымі членамі сям'і ў яго прысутнасці. Здаецца, што сын ці дачка яшчэ вельмі маленькія і не разумеюць дарослых размоваў. Але дзеці на тонкім душэўным узроўні адчуваюць занепакоенасць маці, і гэта яшчэ больш узмацняе дзіцячую трывогу.

Паніжаная ўвага да дзіцяці таксама з'яўляецца тыповай памылкай бацькоў. Задаволеныя працай дзіцячага сада, некаторыя мамы з палёгкай уздыхаюць і ўжо не так шмат увагі, як раней, надаюць малому. Рэкамендуецца, наадварот, як мага даўжэй часу праводзіць з дзіцем у гэты перыяд яго жыцця. Гэтым мама паказвае, што няма чаго баяцца, бо яна ўсё гэтак жа побач.

Калі дзіця пачынае весела казаць пра сад, чытаць вершы, пераказваць падзеі, якія здарыліся за дзень, - гэта дакладны знак таго, што ён асвоіўся.

РЭКАМЕНДАЦЫІ БАЦЬКАМ ПА ПАДРЫХТОЎЦЫ ДЗІЦЯЦІ ДА НАВЕДВАННЯ ДЗІЦЯЧАГА САДА

1. Пераканайцеся ва ўласнай упэўненасці ў тым, што дзіцячы сад неабходны Вашаму дзіцяці менавіта цяпер. Разам з тым, галоўнай крытэрыяй гатоўнасці дзіцяці - гатоўнасць яго бацькоў. Калі нехта з членаў сям'і супраць наведвання дзіцячага сада, то гэта трэба адкласці да таго часу, пакуль бацькі не аб'яднаюцца ў сваім жаданні.

2.Раскажыце дзіцяці, што такое дзіцячы сад, навошта туды ходзяць дзеці, чаму Вы хочаце, каб яно пайшло ў дзіцячы сад. Але ні ў якім разе не рабіце з гэтай падзеі праблему, не кажыце часта аб надыходзячай змене ў яго жыцці. Наогул, усіх бабуль-дзядуляў, нянечак ці проста сяброў-знаёмых, якія паўтараюць, што дзіцячы сад - гэта зло, слёзы і боль, ізаляваць на час. Цяпер Ваша задача - пазітыўна наладзіць дзіця на будучыя перамены.

3. Праходзячы міма дзіцячага сада, радасна нагадвайце дзіцяці, як яму пашанцавала - ён зможа хадзіць сюды. У прысутнасці малога расказвайце родным і знаёмым пра чаканую падзею, пра тое, што Вы ганарыцеся тым, што яго прынялі ў дзіцячы сад.
4. Падрабязна раскажыце дзіцяці пра рэжым дня ў дзіцячым садзе: што, як і ў якой паслядоўнасці яно будзе рабіць. Чым падрабязней будзе Ваш аповед, і чым часцей Вы будзеце яго паўтараць, тым спакайней і больш упэўнена будзе адчуваць сябе маляня, калі пойдзе ў сад. Дзяцей палохае невядомасць, але калі яны бачаць, што чаканая падзея адбываецца, як і было абяцана, яны адчуваюць сябе ўпэўнена.
5. Рыхтуйце дзіця да зносін з іншымі дзецьмі і дарослымі: наведвайце з ім дзіцячыя паркі і пляцоўкі, прывучайце да гульні ў пясочніцах, на арэлях. Хадзіце з ім на святы, на дні нараджэння сяброў, назірайце, як ён сябе паводзіць: саромеецца, адасабляецца, канфліктуе, б'ецца або лёгка знаходзіць агульную мову, кантактуе з аднагодкамі, цягнецца да зносін, раскаваны.
6. Пагаварыце з дзіцем аб магчымых цяжкасцях, аб тым, да каго ён можа звярнуцца за дапамогай, як ён зможа гэта зрабіць. Пры гэтым важна не ствараць у дзіцяці ілюзій, што ўсё будзе выканана па першым патрабаванні і менавіта так, як яно хоча. Паспрабуйце прайграць усе гэтыя сітуацыі дома.
7. Прыгатуйце разам з дзіцем "Радасную скрыначку", з якой ён адправіцца ў дзіцячы сад: пакладзіце туды невялікія цацкі (не вельмі патрэбныя, недарагія, можа, самаробныя), якія падабаюцца Вашаму малому і сапраўды ўзрадуюць іншых дзяцей. Ад гэтага выйграюць усе: дзіця больш спакойнае, хутчэй адаптуецца, бацькі бачаць, што дзіця адчувае сябе ўпэўнена, уваходзячы ў групу, бо ў яго ў руках - часцінка дома і цяпла рук мамы, якая вырабіла разам з ім гэтыя штучкі. Выхавальнікі таксама будуць рады папаўненню гульнявога матэрыялу групы. І яшчэ адзін плюс: калі ў маляняці ёсць, чым гуляць, чым падзяліцца з таварышам - ён хутчэй асвоіцца ў новым калектыве, пасябруе з рабятамі.
8. Навучыце малога знаёміцца ​​з іншымі дзецьмі, звяртацца да іх па імені, прасіць, а не адымаць цацкі, прапаноўваць свае паслугі, свае цацкі іншым дзецям. Першыя дні ў дзіцячым садку можна пачаць з сумеснай прагулкі. Дайце Вашаму дзіцяці магчымасць самому падысці, пазнаёміцца ​​з дзецьмі, якія гуляюць на ўчастку. Магчыма, што Ваша маляня, зацікавіўшыся, само пасля прагулкі папросіцца ў групу.
9. Чым больш сяброў (дзяцей і дарослых) з'явіцца ў Вашага дзіцяці, тым хутчэй ён прывыкне і да дзіцячага сада. Дапамажыце яму ў гэтым. Пазнаёмцеся з іншымі дзецьмі. Завіце іх у прысутнасці Вашага дзіцяці па імёнах. Дома пытайце свайго малога пра Лену, Сашу, Сярожу. Заахвочвайце звароты Вашага дзіцяці па дапамогу да іншых людзей.
10. Пагуляйце з дзіцем хатнімі цацкамі ў дзіцячы садок, дзе нейкая з іх будзе самім дзіцем. Паназірайце, што робіць ён з гэтай цацкай, што кажа, дапамажыце разам з дзіцем знайсці ёй сяброў і вырашайце праблемы вашага дзіцяці праз яе, арыентуючы гульню на станоўчыя вынікі.
11. А зараз вельмі важны момант. Зразумейце і запомніце: чым лепш будуць Вашы адносіны з выхавальнікамі, з іншымі бацькамі і іх дзецьмі, тым прасцей Вашаму дзіцяці будзе прывыкнуць да дзіцячага сада і тым камфортней ён будзе сябе адчуваць.
12. Пазнаёмцеся з выхавальнікамі і педагогамі групы загадзя, раскажыце пра індывідуальныя асаблівасці вашага дзіцяці, што яму падабаецца, што не, якія яго ўменні і навыкі, у якой дапамозе ён мае патрэбу, вызначыце, якія метады заахвочвання і пакарання прымальныя для вашага дзіцяці.
13. Будзьце паблажлівыя і памяркоўныя да іншых, ідэальных людзей няма. Але пры гэтым абавязкова растлумачвайце сітуацыю, якая трывожыць Вас. Галоўнае - рабіце гэта ў мяккай форме або з дапамогай спецыялістаў.
14. У прысутнасці дзіцяці пазбягайце крытычных заўваг на адрас дзіцячага сада і яго супрацоўнікаў. Ніколі не палохайце дзіця дзіцячым садам, інакш пазней Вам дадаецца пажынаць гэты горкі плён.Калі Вы заўважыце, што дзіця асцерагаецца выхавацеля ці не вельмі яму давярае, паспрабуйце часцей казаць пра выхавацеля, хваліць яго, пытацца пра выхавацеля дзіцяці, падкрэсліваючы, якая яна добрая, прыгожая, добрая, клапатлівая і г.д.
15. У перыяд адаптацыі падтрымлівайце малога эмацыйна. Цяпер Вы праводзіце з ім менш часу, таму кампенсуйце гэта якасцю зносін - часцей абдымайце, размаўляйце. Скажыце яму: "Я ведаю, што ты сумуеш без мяне, што табе бывае сумна. Калі нешта новае пачынаецца, спачатку заўсёды бывае цяжка, а потым абвыкаеш і становіцца цікава. У цябе ўсё атрымаецца".
16. Распрацуйце разам з дзіцем нескладаную сістэму развітальных знакаў увагі, і малому будзе прасцей адпускаць Вас.
17. Не ўладкоўвайце дзіця ў садок толькі таму, што ў вас нарадзілася яшчэ адно дзіця, нават калі гэта і аблегчыць вам жыццё. Ваш старэйшы сын ці дачка і без таго адчуе, што ў хаце з'явіўся напрошаны госць, і ваша рашэнне ён абавязкова вытлумачыць як сваё выгнанне, зрабіўшы выснову, што вы аддаеце перавагу яму нованароджанага. Таму калі вы, чакаючы дзіця, усё ж вырашыце аддаць старэйшага ў дзіцячы сад, зрабіце гэта загадзя, да з'яўлення малога.
18. Самае галоўнае прызначэнне дзіцячага сада ў тым, каб даць дзіцяці магчымасць мець зносіны і гуляць з аднагодкамі. І якім бы ні быў дзіцячы садок добрым, не дапушчайце непапраўную памылку - не лічыце, што ён замяняе сям'ю.
19. Памятайце, што на прывыканне да дзіцячага садка дзіцяці можа спатрэбіцца да паўгода. Разлічвайце свае сілы, магчымасці і планы.Лепш, калі ў гэты перыяд у сям'і будзе магчымасць падстроіцца пад асаблівасці адаптацыі свайго малога.

РЭКАМЕНДАЦЫІ ДЛЯ БАЦЬКОЎ, КАЛІ ВЫ ЎЖО ПАКІДАЕЦЕ ДЗІЦЯ Ў ДЗІЦЯЧЫМ САДУ

 Скажыце дзіцяці ўпэўненым і цвёрдым тонам, што Вам час ісці пацалуйце яго, нібы нічога не адбываецца, і сыходзьце, не затрымліваючыся

 Прадэманструйце сваю ўпэўненасць у выхавацелі, звярнуўшыся да яго з такімі, напрыклад, словамі: "Бачу, у вас сёння чакаецца вясёлы дзень" (далей можна намякнуць выхавацелю на тое, што дзіця зараз зоймецца яго любімым маляваннем, або лепкай, або гульнёй). .)

 Скажыце дзіцяці, як яно можа вызначыць час, калі Вы павінны за ім прыйсці (напрыклад, адразу пасля абеду) і будзьце абавязкова дакладныя пры гэтым.

 Развітаўшыся, – сыходзьце, не паварочваючыся

 Будзьце цярплівыя. Памятайце, малому нашмат цяжэй, чым Вам. Яму патрэбна Вашая дапамога і падтрымка.

МАГЧЫМЫЯ ХАРАКТАРЫСТЫКІ ПАВОДЗІНЫ ДЗІЦЯ У ДЗІЦЯЧЫМ САДУ

1. Любімая цацка. Звычайна такое дзіця будзе браць з сабой цацку ў сад, можа быць і не адну. Магчыма, будзе прыносіць і выносіць яе кожны дзень, мяняць цацкі. У дадзенай сітуацыі цацка для дзіцяці з'яўляецца ў сваім родзе часцінкай яго хатняга свету - "з ёй не так страшна ісці ў сад, мне будзе, у што там гуляць", - думае дзіця.
2. Істэрыка з раніцы. Яна можа пачацца ў дзіцяці па дарозе ў дзіцячы сад, нечакана перад уваходам у сад ці як толькі вы зайшлі ў распранальны пакой. Тут важна, каб бацькі як мага хутчэй дапамаглі пераапрануцца дзіцяці і перадалі яго выхавацелю. Не ўгаворвайце і не сюсюкайцеся з ім - гэта толькі пагоршыць сітуацыю новым наплывам слёз і капрызаў.
3. Эмацыйныя бацькі.Здараецца, што самі бацькі, бачачы свае дзіця такім няшчасным, пачынаюць плакаць. Паспрабуйце трымаць свае эмоцыі ў руках. Многія дзеці, зайшоўшы ў групу, хутка супакойваюцца і адцягваюцца за гульнёй. А вы, шаноўныя бацькі, заўсёды можаце патэлефанаваць свайму выхавальніку і даведацца, як ідуць справы. Вам ніхто ніколі не адмовіць у такой просьбе.
4. Аднаасобнікі. Як правіла, такія дзеці спачатку аднаасобныя і патрабуюць асаблівай увагі з боку выхавацеля: трэба адказаць на пытанні, пагуляць з ім у яго цацку. Педагогу павінна быць цікава ўсё, чым цікавіцца малы. Дзіця пачынае бачыць у сваім выхавальніку свайго саюзніка, прывыкаць да яго. Гэта вельмі добра! Можа, заўтра ці паслязаўтра яму не так страшна будзе ісці ў дзіцячы садок. Выхавальнік прыцягне да гульні ўжо 1-2 іншых дзяцей, і круг зносін дзіцяці пачне паціху пашырацца.
5. Проста перажыць. Ведайце, што такія паводзіны вашага дзіцяці - "непрыняцце дзіцячага сада" - гэта не капрыз. Тут, у садзе, яго ніхто не крыўдзіць і не лае. Проста ён не можа сёння, зараз, паводзіць сябе інакш. Гэта перыяд, які трэба перажыць і вылечыцца, як пасля любой дзіцячай хваробы.
6. Выхавальнікі не чараўнікі. Некаторыя бацькі лічаць, што мы, выхавальнікі як чараўнікі. Усё гэта павінна спыніцца хаця б праз тыдні два. Няма і яшчэ раз не! Гэты працэс працаёмкі, па часе індывідуальны для кожнага выхаванца. Дзіця, якое цяжка адаптуецца, пройдзе праз некалькі этапаў свайго станаўлення ў групе, перш чым мы ўбачым, што вось ён ужо ўсміхаецца, смяецца і не хоча сыходзіць з дзіцячага саду.

Як аблегчыць АДАПТАЦЫЮ?

Каб аблегчыць адаптацыю дзіцяці, вы павінны паклапаціцца аб сваім малышу і прыняць цэлы комплекс мер:

 даведайцеся пра рэжым садка і захоўвайце яго хаця б некалькі месяцаў у сябе дома. Гэта дазволіць малому адаптавацца да новых правілаў і лягчэй перанесці змены;

 дзіця павінна добра высыпацца ноччу. У адваротным выпадку магчыма моцнае паслабленне памяці, раздражняльнасць, плаксівасць і зніжэнне імунітэту. Ідэальны час для сну - 9-10 гадзін;

 абуджайце дзіця ў адзін і той жа час. Пачынайце будзіць яго на 10-15 хвілін раней запланаванага часу ўздыму. У гэтым выпадку ён зможа крыху папесціцца ў ложачку;

 у садок неабходна апранаць толькі тое адзенне, якое будзе максімальна зручнае для дзіцяці. Выхавальнік не павінен перажываць, што выпацкае новы і дарагі гарнітур дзіцяці;

 гаварыце дзіцяці, што яно ужо вялікае і даказвайце гэта справай. Можаце пасадзіць за агульны стол, дазволіць зрабіць нешта важнае;

 падчас адаптацыі ўсе новаўвядзенні (заняткі ў гуртках, рамонты і іншае) лепш адкласці. Малому дастаткова новых уражанняў.

Паўлючук Т.А., педагог сацыяльны